بیماری گامبورو (IBM) در طیور چیست ؟ | معرفی علائم و راه های پیشگیری و درمان
بیماری بورس عفونی یا بیماری گامبورو (Infectious bursal disease) ، از شایع ترین بیماری های بین طیور می باشد که جوجه های جوان به آن گرفتار می شوند. ویروس این بیماری سلول های لنفوسیت و ارگان های لنفوئیدی را مورد حمله قرار می دهد و به شدت سیستم ایمنی طیور را تضعیف می کند.
در نتیجه این بیماری حتی واکسیناسیون کردن طیور برای سایر بیماری ها ، می تواند بی نتیجه باشد. شدت این بیماری بین سنین و نژاد های مختلف طیور ، متفاوت می باشد. به دلیل تلفات ناشی از این بیماری در بین طیور و واگیردار بودن آن ، معمولا خسارت های سنگینی روی دست پرورش دهندگان می ماند. در این مقاله از دانشنامه پرندگان وبسایت اندیشه سبز ، به معرفی این بیماری ، راه های انتشار و همچنین راه های جلوگیری و درمان آن پرداخته ایم.
تاریخچه:
عارضه گامبورو در سال 1962 در شهر گامبورو واقع در ایالت دلاویر آمریکا در بین طیور کشف شد و به همین دلیل گامبورو نامگذاری شد.
ویروس عامل گامبورو و نحوه کارکرد آن:
منشأ ویروسی بیماری گامبورو از خانواده بیرناویریده و جنس بیرنا ویروس می باشد. این ویروس دارای دو سروتیپ می باشد. اما فقط یکی از این سروتیپ ها برای طیور کشنده می باشد.
ویروس بروس عفونی در برابر گرما بسیار مقاوم می باشد. این ویروس در محیط هایی با PH اسیدی نیز مقاوم می باشد ولی در محیط هایی با PH قلیایی ضعیف تر می باشد و با کاستیک سودا یا سود سوزآور 4 درصد می تواند از میان برود. از آنجایی که این ویروس به شدت سیستم ایمنی طیور را ضعیف می کند.
با ارگان بورس فابریسیوس در بدن طیور ارتباط مستقیمی دارد. بورس فابریسیوس ارگانی در بدن طیور می باشد که سلول های لنفوسیتی را رشد و تکثیر می دهد. این سلول ها همان سلول های تأمین کننده سیستم ایمنی در برابر امراض می باشند. ویروس گامبورو تعداد و رشد سلول های لنفوسیتی را به شدت کاهش می دهد.
راه های شیوع بیماری :
این بیماری از طریق خوراک بیشتر منتقل می شود. دان خوری آلوده ، فضولات طیور، آب و غذا و حتی حشرات نیز می توانند این بیماری را به راحتی بین طیور منتقل کنند.
کارکنان و پرورش دهندگان نیز با جابه جایی تجهیزات مرغداری ها می تواند ویروس این بیماری را پخش کنند. این ویروس به دلیل مقاومت بالای آن تا چندین ماه می تواند در محیط زنده بماند.
علائم بیماری گامبورو :
بیماری بروس عفونی بیشتر بین گله های تخم گذار مشاهده می شود ولی با این حال گله های گوشتی نیز از این بیماری مصون نیستند.
این بیماری علائم زیادی دارد که به سرعت پرنده بیمار به آن ، علایم را نشان می دهد. در برخی مواقع بیماری تا دو روز ممکن است دوره نهفته داشته باشد. مهمترین علائم این بیماری شامل این موارد می باشد:
- بی اشتهایی و کاهش سریع خوارک و آب
- اسهال آبکی سفید
- پژمردگی و بی حالی
- کزکردگی
- پرهای بهم ریخته
- اسهال خونی
- خون ریزی در قسمت مقعد پرنده
علائم کالبد شکاف این بیماری نیز شامل موارد زیر می باشد:
- لاشه پر خون
- بورس چرکی بزرگ و قرمز رنگ
- سینه و ران خشک به همراه خونریزی
- چینه دان خالی
- و ….
دوره بیماری گامبورو کوتاه می باشد و معمولا در در عرض چند روز پرنده را تلف می کند. همچنین این بیماری به سرعت گله را در بر می گیرد.
برخی اوقات این بیماری به صورت خفیف نیز در بین طیور پخش می شود. در این صورت احتمال مرگ و میر گله خیلی پایین می باشد ولی به شدت می تواند بر روی کیفیت طیور گوشتی و تخم گذار ، تأثیر بگذارد.
پیشگیری از ایجاد بیماری گامبورو IBM :
بیماری بورس عفونی همیشه یک بیماری های خطرناک بین طیور می باشد. شدت این بیماری در بین جوجه های یک ماهه و 40 روزه بیشتر می باشد. پیشگیری و رعایت نکات بهداشتی در خصوص این بیماری قبل از 4 هفتگی جوجه بسیار حائز اهمیت می باشد.
از آنجایی که این بیماری از طریق دهان به بدن پرنده سرایت می کند ، محیط طیور همیشه باید ضد عفونی شود. مدیریت صحیح و پرهیز از رفت و آمد های مکرر در بین سالن های پرورش ، پاکسازی و ضدعفونی کردن آبخوری و دانخوری و استفاده از حشره کش به خصوص موش کش می تواند تا حدی از شیوع این بیماری در بین گله جلوگیری کند.
کنترل بیماریبورس عفونی و راهکار های درمان آن:
واکسیناسیون جوجه ها به خصوص قبل از سه ماهگی یکی از ملزومات مبارزه با این بیماری می باشد. خوشبختانه امروزه برای جلوگیری از ویروسی شدن طیور، درمان و واکسن مخصوص بیماری گامبورو ساخته شده است.
مقاوم سازی گله مادر در برابر این بیماری باعث مقاوم سازی جوجه ها نیز می شود. واکسیناسیون یکنواخت نیز در گله های گوشتی نیز خطر تهدید این بیماری کمتر می کند.
واکسن گامبور نوبیلیس D78 دارویی می باشد که برای واکسینه کردن طیور در برابر بیماری گامبورو مؤثر می باشد.
واکسن گامبور نوبیلیس D78:
هر ویال این واکسن شامل مقدار کمی از ویروس زنده گامبور سویه D78 می باشد.
مورد مصرف: برای واکسیناسیون فعال گله در برابر بیماری بورس عفونی ، این واکسن توصیه می شود. این واکسن از هفته اول تا روز 28 ام قابل استفاده می باشد. البته زمان دقیق واکسیناسیون به تیتر مادری گله بستگی دارد. در گله هایی که تیتر آنتی بادی مادری دارند هفته دوم در غیر این صورت روز اول واکسینه شوند.
روش مصرف: یک دز از این واکسن با استفاده از قطره یا اسپری به چشم و بینی پرنده یا به صورت آشامیدنی.
نکاتی در رابطه با این واکسن:
پس از رقیق کردن دارو می بایست تا دو ساعت استفاده شود. در دمای خنک و سرد و به دور از نور آفتاب و یخ زدگی ، نگه داری شود. میزان آنتی بادی در پرندگان و جوجه ها متغیر می باشد در اینصورت باید واکسیناسیون یکنواخت نباشد. در صورتیکه تیتر آنتی بادی انتقال یافته از مادر به جوجه زیاد باشد واکسیناسیون در روز اول بی فایده خواهد بود.
در صورتی که گله به یک ویروس وحشی دیگری مبتلا شده باشد ، واکسیناسیون در برابر گامبورو بی تأثیر خواهد بود.
اصول مدیریت صحیح و واکسیناسیون به موقع می تواند تا حد زیادی گله را از بیماری گامبورو در امان نگه دارد. در صورتیکه پرنده ای به این بیماری دچار شود می بایست به سرعت قرنطینه و به شکل بهداشتی دفع شود.
