انتخاب سیستم گرمایشی مناسب برای سالن پرورش قارچ
در بخش کشاورزی یکی از کسب و کارهای پر رونق پرورش قارچ میباشد. قارچ های خوراکی نظیر قارچ دکمه ای و صدفی و … به دلیل خواصی که دارند، روزانه به طور قابل توجهی در پخت و پز غذاهای مختلف مصرف میشوند. هم اکنون کارآفرینان زیادی به پرورش قارچ خوراکی مشغول می باشند و هنوز هم ظرفیت هایی زیادی برای سود بردن در این حوزه وجود دارد.
در سالن های پرورش قارچ از تجهیزات مختلفی برای ایجاد شرایط رشد استفاده میشود. مهمترین تجهیزات سالن پرورش قارچ شامل سیستم های گرمایشی و سرمایشی، رطوبت سازها، هواکش ها و ابزارهای رطوبت سنج و دماسنج می باشند.
برای گرمایش سالن قارچ از دستگاه های مختلفی می توان استفاده کرد. انواع بخاری گازی و برقی، هیتر، سیستم گرمایش تابشی و دیگ بخار از جمله مهمترین آنها می باشند. اما در این میان بیشتر از هیتر و دیگ بخار استفاده میشود. هر کدام از این تجهیزات مزایا و معایب خود را دارند. برای رسیدن به بیشترین میزان بهره وری در پرورش قارچ، دما و رطوبت دو فاکتور اساسی می باشند. هر اندازه که پرورش دهنده بتواند این دو عامل را تأمین و کنترل کند، قارچ های کشت شده نیز رشد و کیفیت بهتری خواهند داشت.
با توجه به اهمیت دما و رطوبت در سالن قارچ در این نوشتار از وبلاگ اندیشه سبز بر آن شدیم تا در مورد سیستم گرمایشی بیشتر بحث کنیم. برای بسیاری از پرورش دهندگان قارچ جای سوال است که آیا هیتر برای گرمایش قارچ بهتر است و یا اینکه دیگ بخار؟ ما در این مقاله با ذکر تمامی مزایا و معایب هر کدام از این دستگاه ها جواب این سوال را خواهیم یافت. در ابتدا توضیح مختصری در مورد هیتر و دیگ بخار ارائه خواهیم نمود.
هیتر مورد استفاده در سالن پرورش قارچ
هیترهایی که از آنها در سالن پرورش قارچ استفاده میشود، همان کوره هوای گرم می باشند. کوره هوای گرم به دلیل ایجاد گرمایش پاک و راندمان حرارتی بالا نسبت به دیگر بخاری ها کاربرد بیشتری دارد. این نوع هیترها در واقع هیتر طرح اسپانیایی نیز نامیده میشوند. در هیترهای طرح اسپانیایی گرما به صورت غیر مستقیم در محیط پخش میشود و گرمای حاصل از این دستگاه بدون دود و گاز سمی و یا آلاینده خطرناک می باشد. کوره هوای گرم همچنین در انواع گازسوز، گازوئیلی و دوگانه سوز طراحی شده و راندمان حرارتی و ضریب اطمینان آنها نیز بالا می باشد.
دیگ بخار سالن پرورش قارچ
دیگ بخار به صورت یک مخزن سر بسته طراحی میشود که آب در داخل مخزن آن توسط حرارت حاصل از سوخت مصرفی داغ و بخار میشود. بخار آب ایجاد شده در دستگاه دیگ بخار فشار بالایی دارد و توسط لوله کشی می توان این بخار گرم را به بخش های مختلفی از سالن انتقال داد. با توجه به اینکه قارچ ها تحت رطوبت بالا رشد میکنند، استفاده از دیگ بخار به دو جهت تأمین دما و رطوبت می تواند ایده بسیار خوبی برای استفاده در سالن قارچ باشد.
مهمترین مزیت ها و معایب هیتر و کوره هوای گرم
در مقایسه با بیشتر سیستم های گرمایشی کوره هوای گرم مزیت های زیادی دارد. مهمترین این مزیت ها شامل موارد زیر می باشد:
- گرمایش پاک : گرمای حاصل از این دستگاه فاقد هر نوع دود و یا گاز خفه کننده همچون مونواکسید کربن می باشد.
- نصب ساده و قابل جابجایی : برای عملکرد هیتر کافی است که دستگاه به برق و سوخت مصرفی متصل باشد. این نوع دستگاه ها قابلیت اتصال به ترموستات داشته و به صورت اتوماتیک نیز می توان آنها را تنظیم نمود.
- ایمنی بیشتر : در نمونه های با کیفیت این دستگاه ها، چندین لایه امنیتی برای جلوگیری از ایجاد خطر (آتش سوزی و یا انفجار) در نظر گرفته میشود. در واقع هیترها از جهت خطر آتش سوزی، برق گرفتگی و یا انفجار دیگ آتش ایمن سازی شده اند و احتمال بروز چنین خطراتی در آنها پایین می باشد.
- راندمان حرارتی بالا : حرارت به شکل غیر مستقیم در هیترها به داخل سالن منتقل میشود. بنابراین طبیعی است که این هیترها مقداری پرت انرژی داشته باشند. اما کوره هوای گرم تا 85 درصد بازدهی حرارتی دارد. این میزان راندمان حرارتی در بین بخاری های دودکش دار بسیار عالی بوده، چرا که در بخاری های دودکش دار به ناچار بخشی از گرما از طریق دودکش به بیرون منتقل میشود.
- سرعت گرمایشی بالا : در طراحی کوره هوای گرم با توجه به ظرفیت دستگاه از چندین فن نیز استفاده میشود. فن ها با سرعت بالا هوای گرم هیتر را به عمق سالن پرتاب می نمایند. به همین دلیل در زمان افت ناگهانی هوا به سرعت می توان توسط کوره هوای گرم سالن مد نظر را در مدت زمان کوتاهی به گرمای ایده آل رساند.
- قدرت گرمایشی بالا : کوره هوای گرم قدرت بالایی در گرم نمودن یک سالن دارد. در شب های سرد زمستانی که دمای هوا با افت شدیدی مواجه میشود، می توان به تنهایی توسط هیتر، گرمای مورد نیاز سالن را تأمین نمود. البته ظرفیت گرمایش هیتر باید با فضای داخل سالن همخوانی داشته باشد.
- سرویس و نگهداری آسان : در صورت نیاز به سرویس و تعمیر، هیترها با صرف هزینه کم و در مدت زمان کوتاه و بدون تحمل سختی قابل سرویس می باشند. همچنین میزان استهلاک در این هیترها پایین می باشد و دستگاه به ندرت به تعمیر نیاز پیدا میکند.
معایب کوره هوای گرم
در کنار مزایا استفاده از این دستگاه در سالن قارچ برخی پیامدها نیز به همراه دارد که عباتند از:
- هیترها فقط حرارت ایجاد میکنند و برای تأمین رطوبت سالن قارچ باید به صورت جداگانه دستگاه رطوبت ساز نیز به کار گرفته شود.
- عملکرد فن ها در هیتر میتواند گرد و غبار داخل سالن را افزایش دهد. همچنین کارکرد فن هیتر با ایجاد صدا نیز همراه می باشد.
- هوای گرم حاصل از هیتر اندکی از رطوبت سالن قارچ نیز می کاهد، مخصوصا اگر هیتر به تنهایی روشن باشد. برای جبران این کاهش رطوبت لازم است که دستگاه مه پاش بیشتر فعال بماند که نتیجه آن افزایش مصرف انرژی می باشد.
مهمترین مزیت ها و معایب دیگ بخار سالن پرورش قارچ
مزیت های مهم دیگ بخار شامل موارد زیر است:
- دیگ بخار یک دستگاه دو منظوره ای در سالن پرورش قارچ می باشد و علاوه بر تأمین حرارت، رطوبت مورد نیاز سالن قارچ را هم فراهم میکند. بنابراین با خرید بخارساز گرم دیگری نیازی به رطوبت ساز نخواهد بود.
- برای تأمین سوخت مصرفی دیگ بخار از انواع سوخت همچون گاز شهری و یا گازوئیل می توان استفاده نمود.
- بخار گرم حاصل از دیگ بخار میتواند هوای سالن را ضد عفونی کند و باکتریهای موجود در هوا را از بین ببرد. همچنین این بخار به کاهش گرد و غبار و ذرات معلق موجود در هوا نیز بسیار کمک میکند.
- دیگ بخار مصرف انرژی پایینی دارد و همچنین در داخل سالن قارچ آلودگی ایجاد نمیکند.
معایب دیگ بخار
دیگ بخار باید در یک ساختمان جداگانه تأسیس شود و فضای بیشتری اِشغال میکند. همچنین به دلیل دما و فشار بالا، لوله های انتقال بخار در این دستگاه در معرض پوسیدگی قرار دارند. سرویس و تعمیر دیگ بخار هزینه بیشتری دارد و زمان بر می باشد.
دما و رطوبت سالن قارچ توسط این دستگاه با اندکی اختلاف تأمین میشوند.
نصب و راه اندازی دیگ بخار کمی پیچیده است و دیگ بخار پس از مستقر شدن در سالن به صورت ثابت باقی میماند. برای جابجایی آن مجددا باید تغییرات زیادی اعمال شود.
در شب های سرد و یخبندان زمستانی نیاز است که یک وسیله گرمایشی دیگر نیز در کنار دیگ بخار در سالن پرورش قارچ به کار رود.
لازم به ذکر است که در فصل تابستان استفاده از دیگ بخار در سالن قارچ امکان پذیر نمی باشد، چرا که بخار داغ حاصل از این دستگاه گرمای سالن را افزایش میدهد درحالیکه سالن به دمای خنک نیاز دارد. به همین منظور پرورش دهنده باید دستگاه رطوبت ساز جداگانه در فصل تابستان برای سالن قارچ تهیه نماید.
نتیجه گیری
هر چند هر دو دستگاه برای گرمایش سالن پرورش قارچ کاربرد دارند ولی کوره هوای گرم مزیت های بیشتری نسبت به دیگ بخار دارد. در این مقاله تمامی مزایا و معایب این نوع سیستم های گرمایش توضیح داده شد. انتخاب نهایی با توجه به موقعیت سالن پرورش قارچ بر عهده پرورش دهنده خواهد بود. در صورت نیاز به راهنمایی می توانید با کارشناسان فنی اندیشه سبز تماس گرفته و مشاوره دریافت نمایید.