آیا قصد کشت گوجه فرنگی به روش هیدروپونیک را دارید؟ از روش های کشت گوجه فرنگی مطلع نیستید؟ از مراحل کشت گوجه فرنگی به این روش بی خبرید؟ پس با ما تا انتهای این نوشته از اندیشه سبز همراه باشید تا در این رابطه اطلاعات دقیقی ارائه شود.
روش های کشت گوجه فرنگی هیدروپونیک
دستورالعمل اصلی پرورش گوجه فرنگی به روش هیدروپونیک، قرار دادن آن در آب به جای خاک است. با این حال، در این روش به گیاه از طرق مختلفی آب و مواد مغذی میرسد که هر کدام از آنها نامگذاری مشخصی دارند. در ادامه به بررسی انواع روشهای کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی پرداختهایم.
سیستم کشت جزر و مد
در این روش که برگرفته از نیروی جاذبه زمین است؛ میتوان در حجم عمده گیاه کشت کرد. در واقع مطابق روش جز و مدی کاشت گوجه فرنگی، این محصول باید در بین یک سینی رشد کند.
سینی کشت گوجه فرنگی را بالاتر از مخزن قرار دهید و به آن یک پمپ وصل کنید. پمپ آب و مواد مغذی را به اندازه نیاز به سینی میرساند؛ سپس زمانی که به اندازه کافی آب در سینی قرار گرفت؛ از طرف دیگر و یک لوله خروجی، سرریز میشود.
در ادامه آب سرریز شده مجددا به وسیله پمپ به سمت گیاه پمپاژ میشود. در این روش حتما از سینی پلاستیک استفاده کنید؛ زیرا سینیهای فلزی زنگ میزنند.
تکنیک تغذیه نواری
در این روش، که طرفداران زیادی هم دارد؛ آب و ذرات مغذی از طریق یک مسیر مخصوص دارای عمق کم به ریشه گیاهان معلق میرسند و بسیار روش تمیز و گرانی است.
در این روش باید تجهیزات لازم را کاملا جمع آوری کرده و سپس پاکسازی کنید. منظور از تغذیه نواری هم انتقال آب و ذرات در لایهای نازک به سمت ریشه گیاه است.
البته روش هیدروپونیک فقط برای استفاده در محیط کشت گلخانه مناسب است و باید به شکل دقیقی کنترل شوند. بنابراین آنها را فقط در نزدیکی یک پنجره قرار بدهید تا امکان تنظیم دما و رطوبت سادهتر باشد.
آبیاری قطره ای
یکی از روشهای پرطرفدار کشت گوجه فرنگی، آبیاری قطرهای است. در این روش باید ابتدا بستری مناسب برای کاشت و تغذیه ریشه انتخاب کرد. به همین خاطر، گوجه فرنگی را در یک گلدان یا ظرف مناسب که در سطح آن کوکوپیت و پرلیت وجود دارد؛ کاشته میشود.
سپس محلول غذایی مناسب گوجه فرنگی هم به صورت قطرهای به این بستر تزریق شده و گیاه از آن تغذیه میکند. یکی دیگر از ویژگیهای این روش، تصفیه مجدد آب جمع شده در قسمت پایینی بستر گیاه، برای استفاده مجدد است.
تکنیک آب عمیق یا شناور
روش آب عمیق شباهت نسبی به تغذیه نواری دارد. در این روش، ریشههای گیاه به صورت معلق، در ظرفی از آب عمیق و محلول غذایی شناور هستند و به همین طریق تغذیه میشوند.
البته این روش بیشتر برای پرورش محصولات ریز مانند گوجه گیلاسی مناسب است. نحوه انتقال اکسیژن در این روش هم به این صورت است که از یک پمپ هوا استفاده میکنند. پمپ هوا اکسیژن مورد نیاز ریشه درون آب را کاملا تامین میکند.
آماده سازی محلول غذایی
در روش هیدروپونیک برای تغذیه رسانی به گیاه باید حتما با یک مهندس کشاورزی یا فرد متخصص این کار همکاری کرد. مهندس ریز مغذیهای مورد نیاز گیاه را اندازه گیری کرده و با توجه به مقدار آنها، نوع محلول را تنظیم میکند.
همچنین در مرحلههای مختلف رشد محصول، باید محلول غذایی تغییر پیدا کند. کود و سایر محصولات غذایی مورد نیاز گیاه هم در این روش، طبق برنامه مهندس انتقال داده میشوند. در این روش، عناصر مورد نیاز گیاه از طریق آبیاری به بستر گیاه انتقال داده شده و مقادیر تغذیه آن در طول زمستان و تابستان متفاوت است.
در تابستان گیاه به ۶ تا ۷ بار تغذیه در طول روز نیاز دارد؛ اما در زمستان ۳ بار آبیاری گیاه کافی است.
مراحل کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی
برای کشت گوجه فرنگی به روش هیدروپونیک، باید روش کشت و همچنین نحوه تغذیه رسانی را انتخاب کرد. سپس بستر کشت و مواد مورد نیاز برای کشت گوجه فرنگی را تهیه کرد. در ادامه مراحل کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی را به طور کامل شرح دادهایم:
۱- کشت بذر گوجه فرنگی در بستر خاکی مناسب
۲- قرار دادن ظرف گوجه فرنگی در برابر نور خورشید
۳-جدا سازی بوتههای گوجه فرنگی از بستر خاک و انتقال آنها به سیستم هیدروپونیک
۴- آب رسانی به گیاه با استفاده از پمپ و تایمر
۵- قرار دادن گیاه در زیر نور مصنوعی
۶-هرس گیاه و جدا کردن بوتههای بیش از اندازه بلند
۷-پخش گردههای گیاه در اطراف گلدان
چه مواردی را در کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی باید کنترل کرد؟
در ادامه مواردی که هنگام کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی نیازمند بررسی هستند را بیان کردهایم:
دما
شاید یکی از مهمترین نکاتی که باید هنگام کشت گوجه فرنگی به روش هیدروپونیک رعایت کنید؛ تنظیم دما است. دمای کشت گیاه در طول روز باید در حدود ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتیگراد و در طول شب هم ۱۳ تا ۱۹ درجه سانتیگراد باشد. البته به دمای محلول تغذیه گیاه هم توجه کنید که باید بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد تنظیم شود.
محلول غذایی
همچنین برای رشد گیاه باید از محلول غذایی استفاده کنید که دارای مواد مغذی لازم باشد. البته محلولهای مواد آلی به هیچ وجه برای تغذیه گیاه مناسب نیستند. در صورت استفاده از محلول غذایی، حتما میزان عناصر آن را با توجه به سیستم کشت و نوع گیاه تنظیم کنید.
بررسی PH و EC
از جمله موارد دیگری که باید به آن توجه کنید؛ کنترل PH و EC محلول است. در واقع قبل از آبیاری گیاه، باید PH محلول در قسمت ریشه را بررسی کنید. مقدار استاندارد PH محلول بین ۵ تا ۶.۵ است؛ اما در صورتی که PH بالاتر از ۷ باشد؛ یعنی محلول خاصیت قلیایی خود را از دست داده و عناصری مانند منیزیم، آهن و روی درون آن از بین رفتهاند. همچنین توجه کنید که کنترل مقدار EC قبل از انتقال بوته گوجه اهمیت بسیار زیادی دارد. در زمان کشت بوتهها، مقدار EC محلول باید ۵ باشد. تا یک ماه پس از کشت بوته، باید مقدار EC را به ۳ ms.cm رساند؛ پس از ۸ هفته، مقدار EC را به ۲ تا ۲.۵ رسانده و تا پایان دوره همین مقدار خواهد ماند.
مهم ترین موردی که در کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی باید کنترل کرد، عناصر غذایی است. گوجه فرنگی ها به طیف گسترده ای از عناصر غذایی نیاز دارند تا بتوانند به طور سالم رشد کنند. کمبود یا بیش از حد بودن هر یک از این عناصر غذایی می تواند باعث رشد ضعیف گوجه فرنگی، کاهش تولید و حتی از بین رفتن آن شود.
نحوه هرس گوجه فرنگی در گلخانه هیدروپونیک
به طور کلی برای هرس گوجه فرنگی باید برخی از شاخهها، برگ و میوه آن را جدا کرد. در ادامه توضیحات کاملی در این زمینه ارائه کردهایم :
هرس شاخه: منظور از شاخه، همان دستک بین برگ و گوجه فرنگی است که طی هرس باید آن را جدا کنید.
هرس برگ: بعد از بزرگ شدن میوه به اندازه لازم، برگهای روی یک شاخه را باید هرس کنید تا میوه بتواند رنگ بگیرد.
هرس میوه: گاهی اوقات لازم است که برخی از میوههای ریز را جدا کنید؛ تا گیاه بهتر رشد کند.
میزان برداشت گوجه فرنگی در کشت هیدروپونیک
زمانی که رنگ میوههای گیاه صورتی کمرنگ و خود میوه سفت میشود، زمان برداشت آنها رسیده است. در واقع در هر هکتار از بستر کشت گوجه فرنگی، میتوان ۲۵۰ تا ۳۰۰ تن گوجه برداشت کرد.
البته این مقدار به شرایط کشت و همچنین نوع محصول هم بستگی خواهد داشت. برداشت محصول بیش از این مقدار، باعث از بین رفتن کیفیت بوتهها خواهد شد. همچنین توجه کنید که اگر از بهترین کودها استفاده کنید؛ محصول بیشتری برداشت خواهید کرد.
کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی چه مزایایی در مقایسه با کشت خاکی دارد؟
به طور کلی، کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی مزایای بیشتری نسبت به سایر روشهای کشت دارد. در این روش میتوان به صورت دائم گوجه برداشت کرد و محدودیتی از این لحاظ وجود ندارد. در ادامه مهمترین مزایای کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی در مقایسه با کشت خاکی را بیان کردهایم.
۱- بستر کوچکتر کشت
فضایی که گیاه در روش هیدروپونیک اشغال می کند؛ بسیار کمتر از روش کشت خاکی است. در این روش گیاه درون آب و یک فضای کوچک و مناسب مشغول به رشد میشود و هیچ نیازی به قرارگیری در بستر خاکی ندارد.
در این روش همچنین، میتوانید چندین بوته گیاه را در یک محلول قرار دهید و با این وجود هیچ مشکلی هم پیش نخواهد آمد. گیاهان در کشت به شیوه هیدروپونیک ریشههای بلند ندارند و حتی میتوانید آنها به صورت ایستاده کشت کنید.
۲- صرفه جویی در مصرف آب
مشکل کمبود منابع آب، یک مسئله دائمی است. اگر شما هم در یک منطقه گرمسیر و کم آب زندگی می کنید؛ برای صرفه جویی در مصرف آب بهتر است به این روش فکر کنید. برای کشت خاکی در مقایسه با کشت هیدروپونیک، ۱۰ برابر بیشتر آب مصرف خواهد شد. بنابراین بهترین راه برای جلوگیری از هدر رفت آب، استفاده از روش هیدروپونیک کشت محصولات است.
نکته دیگری که وجود دارد؛ در کشت به روش هیدروپونیک گیاهان شما به اندازه کافی آب دریافت خواهند کرد؛ اما در کشت به شیوه خاکی باید مدام نگران میزان آب دریافتی گیاه باشید.
۳- حذف علفهای هرز
در کشت به روش هیدروپونیک دیگر هیچ علف هرزی مشاهده نخواهید کرد. علت رشد علفهای هرز در کنار گیاه وجود بستر خاکی است؛ اما در کشت به شیوه هیدروپونیک چنین شرایطی فراهم نیست.
علفهای هرز در روش کشت خاکی، در کنار گیاه رشد میکنند و به مرور مواد مغذی آن را مصرف میکنند. اما در روش هیدروپونیک، گیاهان رشد بهتری خواهند داشت.
۴- عدم وجود آفت
ممکن است در کشت به روش هیدروپونیک شاهد برخی از آفات حشرهای باشید؛ اما میتوان از ورود آنها به فضای گلخانه و اطراف گیاه جلوگیری کرد. با این حال در روش خاکی چنین امکانی وجود ندارد.
در کشت به روش خاکی هر روزه امکان هجوم آفات و حشرات یا حیوانات کوچک مانند موش، خرگوش، پرندگان و غیره وجود دارد این حیوانات ممکن است به بخشهایی از محصول شما آسیب برسانند یا اینکه تمام آن را خراب کنند.
بنابراین عدم وجود آفات و جلوگیری از ورود آنها یکی از ویژگیهای کشت به روش هیدروپونیک است.
۵- برداشت زود هنگام
به طور میانگین در صورت کشت گیاه به روش هیدروپونیک رشد آن دو برابر تسریع پیدا خواهد کرد. همچنین در این روش، گیاه محصول بیشتری تولید میکند که به تنهایی یکی از مهمترین مزایای کشت به این شیوه به حساب میآید.
نکات مهم در کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی
در ادامه به تعدادی از مهمترین نکات کشت گوجه فرنگی به روش هیدروپونیک اشاره کردهایم:
- در گلخانه باید از فن تهویه هوا و پدهای سلولزی استفاده کنید تا دما و هوا یکنواخت باقی نمانند.
- در فصل زمستان استفاده از انواع مختلف وسایل گرمایشی برای تنظیم دمای گلخانه و جلوگیری از یخ زدگی محصول بسیار الزامی است.
- همچنین برای تامین نور مورد نیاز گلخانه در طول روز یا شب، باید از لامپهای مخصوص استفاده کنید.
- از آنجایی که کنترل عوامل داخل گلخانه برای رشد بهتر گیاه به شیوه هیدروپونیک الزامی است؛ حتما در این روش کاشت باید از برخی دستگاههای برقی استفاده شود. بنابراین حتما یک ژنراتور در گلخانه داشته باشید تا زمانی که برق قطع شد؛ وسایل برقی از کار نیفتند.
- پس از این که محصول گوجه فرنگی را برداشت کردید؛ باید آن را در دمای ۷ الی ۱۰ درجه نگهداری کنید. همچنین رطوبت فضای نگهداری از محصول گوجه فرنگی باید در حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد باشد.
سخن آخر
همانطور که دریافتید؛ کشت گوجه به شیوه هیدروپونیک مزایای بیشتری نسبت به تولید این محصول در زمینهای خاکی دارد. در واقع گوجه محصولی فصلی است و گلخانه به خوبی فضای لازم برای کشت و پرورش آن را فراهم میکند. همچنین توجه کنید که کشت هیدروپونیک از نظر زیست محیطی هم مزایای بسیار بیشتری دارد. از جمله مهمترین مزایای روش کشت هیدروپونیک میتوان به کاهش مصرف آب در طول دوران پرورش محصول اشاره کرد. با این حال باید مطابق شرایط خود یکی از سیستمهای پرورشی هیدروپونیک را انتخاب کرده و به نکات لازم در این باره هم توجه کنید.