انواع گاز فریون مورد استفاده در سردخانه | انتخاب مبرد ایده ال برای سردخانه
انواع گاز فریون قابل استفاده در ساخت سردخانه
گاز فریون یکی از پرکاربردترین ترکیبات شیمیایی برای ایجاد سرما در سیستم های سرمایشی و تهویه مطبوع میباشد. گاز مبرد در سیستم های سرمایشی که با نام تجاری فریون شناخته میشود دارای انواع مختلفی بوده که هر کدام نام علمی و عددگذاری خاصی دارند. هر کدام از گازهای فریون نیز ویژگی فیزیکی و شیمیایی خاصی داشته و از آنها در موارد مختلفی استفاده میشود. در این نوشته از وبلاگ سایت اندیشه سبز در مورد انواع گاز فریون بحث خواهیم کرد و بهترین نوع آن برای تجهیزات سرمایشی پرکاربرد از جمله سردخانه ها را معرفی خواهیم نمود.
توضیح کوتاه درباره مبرد فریونی
مبرد یا همان گاز خنک کننده یک ماده بسیار پرکاربرد در سیستم های سرمایشی میباشد. این ماده با تغییر فاز از حالت مایه به گاز و بلعکس از گاز به مایع میتواند حرارت محیط را گرفته و هوای سرد به بیرون منتقل کند. در گذشته از مبردهای مختلفی همچون اتر و آمونیاک بیشتر استفاده میشود. البته هنوز هم در ساخت برخی سیستم های سرمایشی از جمله سردخانه های صنعتی از مبرد آمونیاک کمک گرفته میشود.
گازهای فریونی برای اولین بار در اوایل قرن 20 ام مطرح شدند که نمونه های اولیه گازهای CFC بیشتر خاصیت انفجاری داشتند. اما بعدها چندین ترکیب از گازهای فریونی ارائه شد که مشکلات کمتری داشتند.
از جمله ویژگی این مبردها میتوان به غیر اشتعال بودن و غیر سمی بودن آنها اشاره کرد. البته برخی گازهای فریونی اثر مخرب بر محیط زیست به جای میگذارند که مهمترین این مشکلات تخریب لایه ازون و گرمایش جهانی می باشد. به همین دلیل در سال 2003 استفاده از گازهای فریونی در بسیاری از کشورهای پیشرفته محدود شده است. ولی هنوز هم از مبردهای فریونی در وسایل سرماساز به شکل گسترده استفاده میشود چون هم در دسترس بوده و هم قیمت مناسب تری دارند.
انوع گاز فریونی
به طور کلی گازهای فریونی در 3 دسته زیر تقسیم بندی میشوند که شامل:
- کلروفلوئوروکربن (مثل R12 و R11)
- هیدرو کلروفلوئوروکربن (مثل R22)
- هیدرفلوئوروکربن (R134a) می باشد.
از جمله پرکاربردترین گاز مبرد فریونی میتوان به R134a اشاره کرد. این مبرد از دسته هیدروفلوئورکربن میباشد و تأثیر مخربی بر لایه ازون نمیگذارد. دمای جوش این مبرد منفی 26 درجه سانتی گراد است و با توجه به خواص ترمودینامیکی که دارد میتواند بعنوان جایگزین R12 انتخاب شود. فریون R12 به شدت تخریب کننده لایه ازون می باشد و به همین دلیل در حال حاضر فریون های خانواده HFC در حال جایگزینی با این نوع فریون ها هستند. توجه داشته باشید که گاهی اوقات برخی مبردها در بازار یافت نمیشوند و برای شارژ گاز مبرد نمی توان از هر نوع گازی استفاده کرد. مبرد R22 و مبرد R134a در صنعت خودروسازی و بیشتر لوازم خانگی یا فروشگاهی و صنعتی استفاده میشود. یخچال های خانگی، آبسردکن ها، کولر خودرو و یخچال های فروشگاهی بیشتر با مبرد R134a کار میکنند.
مبرد R407C یک مبرد مناسب برای جایگزینی گاز R22 می باشد. این گاز مبرد در بیشتر سیستم های تبرید جدید کاربرد داشته و در سیکل دماهای متوسط هم قابل استفاده است.
انتخاب مبرد برای سیستم های سرمایشی
سیستم های سرمایشی با توجه به دمای کاری در دو مدل اصلی بالای صفر یا زیر صفر طراحی میشوند. مبرد مورد استفاده در تجهیزات سرمایشی نیز با توجه به دمای کاری دستگاه مشخص میشود. لذا گازهای فریونی بر اساس نقطه جوش و ترکیب شیمیایی آن گاز یا برای دماهای پایین کاربرد داشته یا برای دماهای متوسط کاربرد دارند. اما در انتخاب یک مبرد مناسب باید 4 فاکتور اصلی زیر در نظر گرفته شوند:
خواص ترمودینامیکی:
هر مبردی یک نقطه جوش یا دمای بحرانی یا ظرفیت گرمایشی مختلفی دارد. بنابراین با توجه به نوع سیستم باید مبردی انتخاب شود که بتواند سرمایش مد نظر را ایجاد کند.
پایداری:
سیکل تبرید در دستگاه های سرمایشی به شیوه خاصی طراحی میشود. میزان پایداری گازهای مبرد با یکدیگر متفاوت است. برخی مبردها ممکن است پایداری کمتری داشته باشند و بعد از گذشت زمان سرمای کافی تولید نکنند. به همین دلیل در طراحی سیستم های تبرید و انتخاب مبرد باید ماده ای انتخاب شود که اولا به راحتی قابل تجریه نباشد و ثانیا با دیگر مواد به راحتی وارد واکنش شیمیایی نشود.
میزان ایمنی:
نکته دیگری که به هنگام انتخاب یک مبرد باید در نظر گرفت بحث آلودگی محیط زیست و میزان سمی بودن مبرد است. مبردهایی که سمی هستند و یا باعث گرمایش کره زمین و تخریب لایه ازون میشود، نباید مورد استفاده قرار گیرند.
همچنین این مبردها در حال خارج شدن از چرخه تولید بوده و مبردهای ترکیبی جایگزین آنها خواهد شد. بنابراین حدالامکان باید مبردی ترکیبی نظیر R1234yf یا R1234ze انتخاب شود که از این مبردها بعنوان جایگزین بیشتر مبردهای رایج میتوان استفاده کرد.
توجه به خواص فیزیکی مبرد
مبرد مورد استفاده نباید چگالی پایینی داشته باشد. همچنین ضریب انتقال مبرد یک فاکتور بسیار مهمی بوده و ظرفیت سرمایشی سیستم و همچنین هزینه های ساخت را مشخص میکند.
بهترین مبرد برای سردخانه
سردخانه ها در مدل های مختلفی ساخته میشوند که سردخانه های کانکسی و صنعتی از مهمترین آنها بوده و برای نگهداری میوه و سبز و مواد خوراکی، داروها و غیره از آنها به طور وسیع استفاده میشود. سردخانه کانکسی با مبرد فریونی طراحی میشود زیرا هزینه طراحی آنها با مبرد آمونیاکی بسیار بالا بوده و نیاز به فضای بیشتری دارد. به همین دلیل در ساخت سردخانه های بزرگ و صنعتی که به شکل ثابت هستد بیشتر از گاز آمونیاک استفاده میشود. اما در ساخت سردخانه کانکسی با دیگر تجهیزات سرمایشی نظیر سردخانه میت از یکی از مبردهای فریونی استفاده میشود که گاز R22 پرکاربردترین آنها می باشد. این گاز به تدریج با دیگر فریون های ترکیبی در حال جایگزینی است و مطمئنا بعد از چند سال به طور کلی از چرخه تولید حذف خواهد شد.