چطور در تابستان هوای گلخانه را تهویه کنیم؟
در گلخانه تنظیم بودن دما و رطوبت و شرایط محیطی داخل آن از اهمیت بسیار بالایی برخودار است. با توجه به آب و هوای گرم و خشک و یا گرم و مرطوب در فصل تابستان، تنظیم دمای گلخانه در فصل های گرم اهمیت بیشتری نسبت به دیگر فصل ها دارد. همچنین در داخل گلخانه باید هوا در جریان باشد؛ در واقع تهویه گلخانه باید به نحوی باشد که دما و رطوبت مورد نیاز برای رشد محصولات فراهم شود. در غیر اینصورت گرده افشانی گل ها و یا زمان رشد و میوه دهی محصولات گلخانه با مشکل جدی روبر خواهد شد. با توجه به اهمیت موضوع تهویه گلخانه در تابستان در این مطلب از وبلاگ اندیشه سبز به صورت کامل نکات و اقدامات لازم در این زمینه را به شما یاد خواهیم داد.
انواع سیستم های تهویه مورد استفاده در گلخانه
از آنجایی که صنعت گلخانه داری در کشور ما رونق خوبی دارد، تجهیزات گلخانه نیز متنوع بوده و توسط گروه های مختلفی طراحی و به بازار عرضه میشوند. در صفحه لوازم و تجهیزات مورد نیاز گلخانه میتوانید انواع این محصولات را مشاهده نمایید. برای تهویه هوا در گلخانه ها انواع سیستم های زیر کاربرد دارد:
- چیلر
- هواساز
- اگزاست فن و فن های سیرکوله
به صورت طبیعی در بیشتر مواقع دمای هوای داخل گلخانه بیشتر از محیط بیرون میباشد. البته در فصل های سرد تفاوت دمای بیرون و داخل گلخانه کمتر میباشد و در نتیجه کمتر احساس گرما میشود. اما در فصل تابستان در بیشتر مواقع هوای داخل گلخانه گرمتر از فضای بیرون است. به طوریکه اگر داخل گلخانه راه بروید گرما را احساس خواهید کرد.
از طرفی دیگر در داخل گلخانه بصورت طبیعی در اثر فعالیت گیاهان با افزایش دما مواجه هستیم. در فصل تابستان هوای بیرون نیز بسیار گرم میشود. در نتیجه این امر هوای داخل گلخانه به شدت گرم شده و یک محیط نامناسب برای گیاهان و محصولات گلخانه ای ایجاد میشود. برای اینکه از افزایش بیش از حد دمای گلخانه جلوگیری شود، علاوه بر سیستم های سرمایشی مثل پد گلخانه و هواکش باید از فن های سیرکوله نیز جهت تهویه هوای گلخانه استفاده شود. مخصوصا در گلخانه های پرورش گوجه فرنگی، خیار، سبزیجات، خربزه و … موضوع تهویه گلخانه از اهمیت بالایی برخوردار است.
فواید استفاده از سیستم سیرکوله
استفاده از سیستم تهویه در گلخانه فواید زیادی دارد از جمله:
- کنترل رطوبت را راحت تر میکند.
- بهتر میتوان دمای گلخانه را تثبیت کرد.
- تهویه مانع رشد باکتری ها میشود.
- دی اکسید کربن بیشتری در اختیار گیاهان قرار میگیرد.
- تهویه باعث جریان یکنواخت هوا در داخل گلخانه شده و این امر به رشد بهتر محصولات منجر میشود.
- گیاهان کمتر صدمه می بینند و حتی از رشد بوته های ناخواسته تا حدود زیادی جلوگیری میشود.
تأثیر دمای زیاد در گلخانه
اگر از سیستم تهویه در گلخانه استفاده نشود، کنترل دمای گلخانه در فصل تابستان سخت خواهد بود. در نتیجه دمای گلخانه بیش از اندازه افزایش پیدا خواهد کرد. دمای بیش از حد گرم در مرحله رشد و گرده افشانی اسیب جدی به گیاهان میزند. چرا که گیاهانی که در معرض هوای گرم قرار دارند، گرده افشانی ضعیفی خواهند داشت و میوه های بالغ نیز آسیب خواهند دید. لذا تهویه گلخانه در تابستان یک امر ضروری است و باید به نحو احسن انجام گیرد. زیرا تهویه اشتباه باعث افزایش دمای گلخانه به بیش از 32 درجه در طول روز میگردد. در حالیکه برای اکثر گیاهان دمای گلخانه نباید بیش از 24 درجه باشد.
استفاده از دریچه تهویه
دریچه های هوایی یکی از راه حل های مهم برای تهویه گلخانه در تابستان می باشد. همچنین هوای تازه مورد نیاز گلخانه نیز از طریق دریچه های هوایی قابل تأمین خواهد بود. برای این منظور باید بر روی سقف گلخانه دریچه های هوایی ایجاد شود؛ یا اینکه بر روی دیواره های کناری میتوان دریچه های کوچکی طراحی کرد. در این شرایط هوای مطبوع به داخل گلخانه راه خواهد یافت.
اصولا در تابستان هر دو دقیقه یکبار باید هوای تازه و تمیز از طریق دریچه ها به داخل گلخانه وارد شود. برای تهویه گلخانه در تابستان میتوان تمام دریچه های هوایی و دیواری را باز گذاشت تا جریان هوا در داخل گلخانه به راه بیافتد.
نصب دماسنج دیجیتالی و یا ترموکوپل در گلخانه برای تنظیم دقیق دما و تهویه الزامی است. با نصب دماسنج در نقاط مختلف گلخانه میتوان به تغییرات دمایی گلخانه پی برد. زمانیکه دمای گلخانه افزایش یافت باید تمام دریچه ها بازگذاشته شوند تا هم جریان هوا در گلخانه به راه بیافتد و هم هوای خنک در اختیار گیاهان قرار گیرد.
استفاده از توری مشبک بر روی دریچه ها
در زمان باز گذاشتن دریچه ها حتما باید از توری مشبک بر روی آنها استفاده شود. چراکه از محل دریچه ها احتمال ورود عوامل بیماری زا همچون حشرات و یا حیوانات وحشی وجود دارد. امروزه برای راحتی بیشتر از دریچه های خودکار نیز در صنعت گلخانه داری استفاده میشود. این دریچه های اتوماتیک قابلیت اتصال به سیستم های هوشمند را دارند و بر اساس دما و رطوبت گلخانه در فواصل معین باز و بسته میشوند. هر چند که هزینه خرید این نوع دریچه های تهویه اتوماتیک زیاد می باشد ولی تأثیر بسیار زیادی بر کنترل دما، رطوبت و تهویه گلخانه دارد و شانس موفقیت گلخانه دار را افزایش میدهد.
در برخی مواقع گلخانه داران برای کاهش دمای گلخانه سطح بیرونی سالن را با پرده های توری می پوشانند. به جای اینکار بهتر است که از پرده های داخلی استفاده شود. چون پرده های خارجی مانع کارایی دریچه ها میشوند. همچنین باید توجه داشته باشید که برای رشد گیاهان باید به اندازه کافی نور به گیاهان بتابد.
فاکتورهایی مثل متراژ گلخانه، روش تهویه ، نوع گیاه و تجهیزات مورد استفاده و ظرفیت آنها سیستم تهویه گلخانه را تعیین میکنند.
استفاده از پنکه در گلخانه
استفاده از دریچه های سقفی و دیواری یکی از ارزان ترین روش ها برای ایجاد تهویه در گلخانه است. اما این روش به تنهایی کافی نیست مخصوصا در گلخانه های بزرگ و یا زمانیکه دمای گلخانه بیش از اندازه افزایش می یابد. برخی گلخانه داران با استفاده از پنکه سعی میکنند به جریان هوای گلخانه و تهویه آن کمک کنند.
استفاده از پنکه بیشتر در گلخانه های خانگی و یا کوچک پاسخگو خواهد بود.
فن سیرکوله
برای تهویه هوای گلخانه میتوان در داخل آن از چنیدن فن سیرکوله مخصوص گلخانه استفاده کرد. این فن ها در ابعاد مختلف 40، 50 و 60 سانتی متری موجود می باشند. این نوع فن های سیرکوله قدرت هوادهی بسیار بالایی دارند.
بعنوان مثال قدرت هوادهی فن سیرکوله 60 سانتی متری برابر با 10800 مترمکعب بر ساعت است. با توجه به فضای داخل گلخانه میتوان از چندین عدد فن سیرکوله برای تهویه هوای گلخانه در تابستان بهره برد. توجه داشته باشید که عدم تهویه صحیح در گلخانه باعث آسیب به محصولات و خسارات شدید میشود. لذا برای رسیدن به حداکثر سوددهی در گلخانه خرید تجهیزات لازم از جمله خرید فن سیرکوله گلخانه ضروری است.
استفاده از هواکش و فن های اگزاست
هواکش های صنعتی در ابعاد مختلفی طراحی میشوند. این فن ها قدرت هوادهی بسیار بالایی دارند. معمولا در کنار این فن ها میتوان از پد سلولزی نیز استفاده کرد تا علاوه بر تأمین رطوبت گلخانه، بتوان دمای آن را کاهش داد. هواکش های صنعتی همچون هواکش 140 علاوه بر صنعت گلخانه در صنعت مرغداری نیز برای تهویه بکار میروند. البته در گلخانه ها باید فرم ساختمانی گلخانه امکان نصب اگزاست فن را داشته باشد. این نوع فن ها با توجه به موقعیت جغرافیایی گلخانه در دیواره طولی یا عرضی گلخانه نصب و راه اندازی میشوند.
جمع بندی
گیاهان و محصولات گلخانه ای باید همیشه هوای تازه با دما و رطوبت مناسب در اختیار داشته باشند. بدین منظور هوای داخل گلخانه همیشه باید تهویه شود. برای تهویه گلخانه مخصوصا در روزهای گرم تابستانی باز گذاشتن دریچه ها به تنهایی کفایت نمیکند. به همین دلیل استفاده از فن سیرکوله در گلخانه ضرورت پیدا میکند. البته از سایر سیستم های تهویه مثل هواساز و چیلر نیز میتوان استفاده کرد. ولی فن های اگزاست و سیرکوله به دلیل نصب راحت و عدم اشغال فضای مفید و همچنین قیمت مناسب بیشتر از سایر سیستم های تهویه کاربرد دارند. استفاده از این فن ها در گلخانه ها به تثبیت دما و رطوبت و تأمین دی اکسید کربن مورد نیاز گیاهان کمک شایانی میکند و نتیجه آن تولید محصولات با کیفیت خواهد بود.