پرورش مرغ بومی در خانه | انواع روش های پرورش | تغذیه و بهداشت
مرغ یکی از پرنده های پرخاصیت و اهلی قابل پرورش در خانه و سالن است که امکان بهره مندی از گوشت و تخم آن به صورت همزمان وجود دارد و به راحتی می توان از پرورش و نگهداری از آنها کسب درآمد نمود. در این نوشته از اندیشه سبز قصد داریم شما را با نحوه نگهداری و پرورش مرغ بومی در خانه آشنا کنیم و راه حل های لازم را در این مورد به شما آموزش دهیم.
مرغ های دارای نژاد های مختلفی هستند که از جمله آنها می توان به مرغ مرندی، لگهورن، ردایلند، پلیموت، کوشین، لهستانی، برهما، دورکینگ و… اشاره کرد که در نوشته نژادهای مرغ تخمگذار کاملا به این مورد پرداخته شده است. البته هدف از پرورش مرغ بومی بهره مندی همزمان از گوشت و تخم آنها می باشد که نژادهای فوق از هر دو مورد برخوردار هستند.
قبل از پرورش مرغ بومی در خانه باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
قبل از شروع کار باید این نکته مهم را در نظر داشته باشید که وجود یک مکان مناسب به پرورش بهتر آنها کمک خواهد کرد و حتی امکان کسب درآمد را نیز برای شما فراهم خواهد آورد.
آنها را می توانید در حیاط و یا در پشت بام خانه پرورش دهید و باید مکان امنی را برای مرغ و خروس ها فراهم آورید که در برابر باد و باران ، گرما و سرمای شدید در امان باشند. پس اتاقک آنها باید کاملا سر بسته باشد و به شکل مناسبی عایق بندی شده باشد، برای این منظور می توانید از فوم، چوب ، ورق های PVC ، ایرانت و هر چیز مقاوم دیگری استفاده کنید.
پس اگر در آپارتمان زندگی میکنید و قصد پرورش آنها داخل خانه را دارید این فکر را از ذهن خود دور کنید چون که جز دردسر چیزی برای شما نخواهد داشت. در صورتی که تعداد مرغ و خروس ها در یک مکان زیاد باشد بوی متصاعد شده از فضولات آنها بسیار شدید خواهد بود و حتما باید از تجهیزات تهویه در محل پرورش استفاده شود به همین دلیل داخل خانه و مکان های بسته اصلا فضای خوبی برای پرورش آنها نخواهد بود.
سومین نکته ای قبل از پرورش مرغ بومی باید مورد توجه قرار بگیرد، علاقه شما به نگهداری از پرنده ها در خانه است. دقت کنید که پرنده ها مشکلات و بیماری های زیادی را به دنبال دارند در صورتی که به پرورش و نگهداری از آنها علاقه ندارید از این کار صرف نظر کنید چرا که در میانه راه از کار خود پشیمان خواهید شد اما در صورت وجود علاقه، با تمام وجود با مشکلات روبرو خواهید شد.
بهترین مکان برای پرورش مرغ بومی در خانه
اگر دارای یک حیاط با باغچه یا چمزار هستید و یا در حاشیه های شهر زندگی می کنید به خوبی می توانید آنها را پرورش دهید اما وجود یک انباری در حیاط نیز مکان مناسبی برای پرورش آنها خواهد بود، در صورت عدم وجود انباری می توانید لانه ای را برای مرغ و خروس ها بسازید.
فواید پرورش و نگهداری مرغ و خروس در خانه
در صورتی که این پرنده های پر خاصیت را در خانه پرورش دهید علاوه بر اینکه از گوشت و تخم رایگان بهره مند خواهید شد، وجود پرنده هایی مانند مرغ و خروس و شنیدن صدای آنها و تماشای نحوه زندگی آنان حس شادابی و سرزندگی را در شما ایجاد خواهد کرد.
آنها موجودات مقاومی هستند و از انواع دانه ها و میوه ها می توانند تغذیه کنند، حتی می توانید باقی مانده مواد غذایی ، میوه و سبزیجات را نیز برای تغذیه به آنها بدهید و به خوبی از آنها استفاده خواهند کرد. در صورتی که مرغ و خروس ها را در فضای باز و چمنزارها پرورش دهید از حشرات و موجودات ریز روی زمین خواهند خورد و دلیل خوشمزه تر شدن تخم و گوشت مرغ و خروس های روستایی نیز همین است.
چگونه پرورش مرغ محلی را شروع کنیم؟
برای شروع کار می توانید از سه روش مختلف استفاده کنید که در ادامه هر سه این روش ها را توضیح خواهیم داد. معمولا مردم بنا به بودجه و سلیقه ای که دارند روش های مختلفی را انتخاب می کنند که سه مورد زیر متداول ترین آنها هستند.
الف – خرید تخم نطفه دار و دستگاه جوجه کشی
آسان ترین و ارزان ترین روش برای شروع کار پرورش مرغ بومی خرید تعدادی تخم نطفه دار با کیفیت و تازه است که آنها را با استفاده از یک ماشین جوجه کشی استاندارد به جوجه تبدیل خواهید کرد. البته در انجام این کار باید دقت لازم را به خرج دهید تا تخم هایی تازه و با نطفه قوی خریداری کنید چرا که تخم های بدون نطفه و یا دارای نطفه ضعیف به جوجه تبدیل نخواهند شد و هر دستگاه جوجه کشی نیز قادر به جوجه کشی با راندمان بالا نیست. در ادامه راهنمای خرید تخم نطفه دار و دستگاه جوجه کشی استاندارد و با کیفیت را بیان خواهیم کرد.
ب – خرید جوجه چند روزه
کسانی که تمایل به خرید تخم نطفه دار و دستگاه جوجه کشی ندارند و می خواهند هر چه سریعتر کار پرورش را شروع کنند از جوجه های چند روزه مرغ محلی استفاده می کنند، البته دقت کنید که جوجه ها قیمت خیلی بالاتری نسبت به تخم های نطفه دار دارند و در خرید آنها دقت کنید که حتما جوجه های سالم و واکسن زده را خریداری کرده باشید، برای همین توصیه می کنیم از خود پرورش دهنده ها خرید کنید و قبل از خرید وضعیت سلامتی جوجه ها را بررسی کنید تا از سالم بودن آنها مطمئن شوید. معمولا جوجه های بیمار کسل و بی حال هستند و تمایلی به آب و غذا خوردن ندارند و گوشه گیری می کنند، اگر چنین نشانه هایی را در جوجه ها دیدید از خرید آنها پرهیز کنید.
ج – خرید مرغ و خروس مولد
در این روش ، فرد با تهیه چند جفت مرغ و خروس محلی سعی در استفاده از تخم آنها دارد، برخی آنها را وادار به خوابیدن بر روی تخم ها می کنند تا از این طریق جوجه های مورد نیاز خود را به دست بیاورند و پس از بزرگ شدن جوجه ها ، مولد های قدیمی را به فروش می رسانند و یا ذبح می کنند. در خرید مولد ها نیز دقت لازم را به عمل آورید چرا که مرغ و خروس های بیمار می توانند تخم هایی بدون نطفه تولید کنند و یا پس از مدتی بر اثر بیماری تلف شوند. این مورد را هم از پرورش دهنده های معتبر و دارای سابقه خوب خریداری کنید.
نکات مهم در خرید تخم نطفه دار و دستگاه جوجه کشی
اگر تصمیم به خرید تخم نطفه دار و دستگاه جوجه کشی گرفته اید، بهتر است قبل از انجام این کار نکات مهم زیر را مد نظر قرار دهید :
1- حتما تخم های نطفه دار را به صورت حضوری و از خود پرورش دهنده های بخرید، در این صورت احتمال نطفه دار و تازه بودن تخم ها بالا خواهد بود، کسانی که واسطه هستند معمولا تخم های کهنه تری را به شما خواهند فروخت.
2- اگر می خواهید تخم نژاد خاصی را تهیه کنید، حتما به پرورش دهنده مراجعه کنید و قبل از خرید به نژاد مرغ و خروس های موجود در سالن دقت کنید تا از نژادی باشند که شما قصد خرید تخم های نطفه دار آنها را دارید.
3- حتما تخم ها را به صورت حضوری خریداری کنید، خرید اینترنتی تخم نطفه دار احتمال شکسته شدن و ضربه دیدن آن حین جابجایی و حمل و نقل را بالا خواهد برد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این مورد حتما راهنمای خرید تخم نطفه دار را مطالعه فرمایید تا راندمان کار و احتمال متضرر شدن شما کاهش پیدا کند.
4- در خرید دستگاه جوجه کشی نیز دقت لازم را به خرج دهید تا از گروه های مطمئن خرید کنید، دستگاه مورد نظر حتما باید از گارانتی و خدمات پس از فروش مطمئن و قابل اعتمادی برخوردار باشد. چرا امکان خرابی دستگاه در هر زمانی وجود دارد و این مشکل برای همه برندها نیز ممکن است اتفاق بیفتد، بنابراین در صورت واقعی و قابل اطمینان بودن گارانتی ، مشکل دستگاه را سریعا برطرف خواهند کرد و مانع از خراب شدن تخم در داخل دستگاه خواهند شد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این مورد حتما مقاله راهنمای خرید دستگاه جوجه کشی را به خوبی مطالعه فرمایید.
5- پس از بررسی و خرید تخم های نطفه دار و دستگاه جوجه کشی مورد نظر خودتان می توانید جوجه کشی را شروع کنید به دلیل مفصل بودن بحث جوجه کشی از تخم مرغ در مقاله ای جداگانه به مراحل جوجه کشی از مرغ پرداخته ایم که با مطالعه آن می توانید اطلاعات کامل تری در این زمینه به دست آورید.
مراقبت از جوجه مرغ های بومی
زمانی که جوجه ها از دستگاه بیرون آمدند و یا اینکه تصمیم به خرید جوجه چند روزه مرغ محلی گرفته اید حتما باید از آنها به خوبی مراقبت کنید، آنها شیوه مراقبت و تغذیه متفاوتی دارند که با مرغ و خروس های بالغ فرق دارند در ادامه با این نکات آشنا خواهید شد:
الف – حتما در مکان پرورش آنها از لامپ مادر مصنوعی استفاده کنید، این لامپ به گرم شدن جوجه ها ، تقویت بدن آنها و افزایش اشتهای آنها کمک خواهد کرد.
ب – دمای محیط آنها را تا 32 درجه سانتی گراد بالا ببرید، آنها به شدت به گرما نیاز دارند و باید از آنها در برابر سرما و بیماری ها محافظت کنید و اگر کمترین سرمایی به بدنشان برخورد کند، احتمال تلف شدنشان وجود دارد. برای اینکار می توانید از بخاری های گازی و یا بخاری برقی استفاده کنید.
ج – در کف سالن حتما از پوشال های نرم و یا خاک اره استفاده کنید، پوشال مانع از کج شدن و یا زخمی شدن کف پای جوجه ها خواهد شد.
د – حتما از غذای تمیز و پودری استفاده کنید تا به راحتی توسط جوجه ها هضم شده و مشکلی برای سیستم گواری آنها پیش نیاید. جوجه ها سیستم هاضمه ضعیفی دارند و توانایی خوردن دانه ها و مواد غذایی سفت را ندارند. علاوه بر این آب آشامیدنی ها باید کاملا سالم و تمیز و عاری از هرگونه میکروب باشد. جهت تغذیه بهتر آنها از آبخوری و دانخوری های استاندارد و بهداشتی استفاده کنید. هم چنین این تجهیزات باید ارتفاع کمی داشته باشند تا جوجه ها برای آب و دان خوردن دچار زحمت نشوند.
تغذیه مناسب برای مرغ و خروس های محلی
معمولا کسانی که مرغ و خروس ها را به صورت بومی پرورش می دهند آنها را در مراتع رها میکنند تا با گشتن در میان علف ها از گیاهان، حشرات و سایر موجودات تغذیه کنند. اما اگر آنها را در یک مکان بسته پرورش می دهید و یا به علوفه و گیاهان و مراتع دسترسی ندارند لازم است که با استفاده از انواع مواد غذایی آنها را تغذیه کنید. معمولا در تغذیه مرغ های بومی از مواد غذایی زیر استفاده می شود:
1- انواع دانه ها و غلات مانند جو، گندم، ذرت، دانه سویا، برنج، و بذر سبزیجات
2- انواع سبزی و علوفه مانند جعفری ، ریحان ، یونجه و …
3- پوسته و تفاله میوه و سبزیجات
4- مابقی غذای مصرفی به شرطی که نمک و چربی نداشته باشد (چربی و نمک زیاد برای مرغ و خروس ها مضر می باشد)
5- لاور ها و کرم خاکی ها در صورت وجود
6- نان خرد شده به همراه ماست
هم چنین برای دریافت کاملتر در این مورد می توانید به مقاله تغذیه مرغ مراجعه کنید. اگر می خواهید مرغ ها را برای تولید تخم پرورش دهید حتما در تغذیه آنها از چربی کمتر، پروتئین و کلسیم زیادی تری استفاده کنید چرا که چربی مانع از تخم گذاری آنها خواهد شد و پروتئین و کلسیم برای تولید تخم سالم لازم و ضروری است.
گوشـت، دانه ها و غلات، گندم و برنج، سبزیجات و علوفه ، مانده های غذایی بدون چربی، همگی دارای مقداری پروتئین هستند و برای تامین کلسیم مورد نیاز بدن آنها می توانید از پودر پوسته تخم مرغ استفاده کنید.
ایجاد شرایط مناسب برای تخم گذاری مرغها
مسلما یکی از اهداف نگه داری مرغ در خانه بهره مندی از تخم های آنها می باشد ، بنابراین برای اینکه مرغ ها را به تخم گذاری تحریک کنید، باید شرایطی را فراهم آورید تا به این کار سوق پیدا کنند، از جمله این شرایط می توان به موارد زیر اشاره کرد :
الف – ایجاد لانه مناسب در یک مکان خلوت و امن؛
زمانی مرغ ها تمایل به تخم گذاری خواهند داشت که لانه مناسبی در محل زندگی آنها وجود داشته باشد، آنها باید با خیالی آسوده و بدون اینکه هیچ عاملی آنها را تهدید کند در داخل لانه خوابیده و در نتیجه تخم گذاری کنند. لانه را با استفاده از جعبه های چوبی و یا پلاستیکی می توانید بسازید و داخل آن را می توانید پوشال یا کاه بریزید تا کاملا نرم و قابل استراحت باشد، هر لانه برای یک الی دو مرغ کافی خواهد بود.
ب – فراهم کردن غذای کافی و استفاده از کلسیم و پروتئین کافی ؛
علاوه بر فراهم آوردن لانه باید غذای کافی و دارای مقدار کافی پروتئین و کلسیم نیز به مرغ ها بدهید چرا که این دو ماده غذایی تاثیر زیادی در افزایش میزان تخم گذاری آنها خواهند داشت، هم چنین دقت داشته باشید که در جیره غذایی آنها مقدار پایینی چربی وجود داشته باشد چرا که چربی مانع از تخم گذاری آنها خواهد شد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این مورد به نوشته راهکارهای افزایش تخم گذاری مرغ مراجعه کنید
ج – ساعات نوردهی کافی که معمولا بین 13 الی 14 ساعت خواهد بود
زمانی که ساعات روشنایی کم باشد مرغ ها زودتر به خواب خواهند رفت و حس بودن در فصل زمستان و عدم نیاز به تخم گذاری در آنها به وجود خواهد آمد اما زمانی که میزان ساعات روشنایی به 13 الی 14 ساعت افزایش پیدا کند، به خوبی میل به تخم گذاری خواهند داشت و برای این منظور بهتر است از لامپ های رشته ای استفاده شود.
د – دمای مناسب محیط که در صورت سرد بودن هوا می توان از بخاری استفاده کرد.
پرندها و موجودات زنده در طبیعت زمانی به تولید مثل و تخم گذاری تمایل پیدا خواهند کرد که هوا خوب باشد و غذای کافی نیز وجود داشته باشد. بنابراین ضمن اینکه تمامی شرایط فوق را باید برای تخم گذاری مرغ ها انجام دهید، نیاز به حفظ دمای محیط نیز خواهد بود. بنابراین در صورت سرد بودن محیط باید از بخاری برای گرم کردن استفاده کنید و در فصل تابستان نیز برای خنک کردن اتاق باید از فن های تهویه مناسبی استفاده کنید.
هـ – محیطی آرام و بدون استرس را برای آنها فراهم آورید
وجود هرگونه سر و صدا ناهنجار و دلهره اور در روند تخمگذاری مرغ ها تاثیر گذار خواهد بود و باید عامل آنها را از بین برد. به عنوان مثال صدای ماشین آلات و یا صدای سگ و یا بوق ماشین می تواند آرامش مرغ ها قبل از تخم گذاری را از بین ببرد.
آماده سازی مرغ و خروس ها برای جفت گیری
اگر می خواهید از مرغ های بومی خودتان تخم نطفه دار دریافت کنید که برای تولید جوجه یک روزه کاربرد خواهد داشت ، باید مرغ و خروس های بومی را با هم جفت کنید چرا که در صورت جفت بودن آنها امکان نطفه دار شدن تخم ها وجود دارد.
برای این کار باید مرغ و خروس ها را در یک سالن رها کنید و معمولا به ازای هر خروس 4 مرغ در نظر گرفته می شود و در صورت مشاهده دعوا میان خروس ها می توانید گله ها را جداگانه جفت دهید.
بهتر است که لانه تخم گذاری مرغ ها نیز در همان سالن باشد تا در صورت نیاز در آن استراحت و تخم گذاری کنند و در غیر اینصورت با حضور در سالن و در میان خروس ها، ضمن انجام جفت گیری به تغذیه نیز بپردازند.
رعایت بهداشت در پرورش مرغ بومی
ضمن فراهم آوردن تمامی شرایط فوق باید به بهداشت محیطی و تغذیه ای مرغ و خروس ها نیز توجه کنید هر چند که آنها را به صورت بومی و غیر صنعتی پرورش می دهید اما احتمال بیمار شدن آنها در صورت عدم رعایت بهداشت وجود دارد.
برای اینکار بهتر است که از آبخوری ها و دانخوری های استاندارد و مناسب استفاده کنید که میکروب ها و آلودگی ها را به خود جذب نکند و پس از هر وعده غذایی باید این وسایل را به خوبی شستشو دهید تا کاملا تمیز و آماده استفاده دوباره شوند.
از خاک اره و یا پوشال های نرم برای کف بستر استفاده کنید تا به راحتی بتوانید آن را تعویض کنید، خاک اره فضولات و آب دفع شده از پرندگان را به خود جذب خواهد کرد و مانع از انتشار بوی بد در سالن و محل پرورش خواهد شد و مانع از تغذیه آنها از فضولات یکدیگر خواهد شد، همانطور که می دانید بیماری های زیادی نظیر کوکسیدیسور و مارک در اثر تغذیه از فضولات گریبانگیر پرنده ها می شوند.
در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی می توانید آنها را در مراتع و چمنزار ها رها کنید تا ضمن تغذیه از علوفه و حشرات به عوض شدن هوای آنها نیز کمک کند. اصول پرورش مرغ بومی نیز همین است اما کسانی که به فضای آزاد دسترسی ندارند، می توانند در سالن اقدام به پرورش گله بکنند.
توسعه گله بومی
برای توسعه گله می توانید تخم های نطفه دار به دست آمده را به جوجه تبدیل کنید، برای این کار هم می توانید از خود مرغ های تخم گذار استفاده کنید و هم از یک دستگاه جوجه کشی که اصول کار آن در بالا توضیح داده شد.
اگر می خواهید از خود مرغ ها برای جوجه شدن تخم ها استفاده کنید، باید شرایط مناسب خوابیدن روی تخم ها را برای آنها فراهم آورید که شامل دمای مناسب ، محیط آرام ، لانه گرم و بی خطر و وجود آب و غذای کافی است که باید در اختیار آنها قرار دهید.
زمانی که چنین شرایطی برای مرغ های تخم گذار فراهم باشد و آب و غذای کافی مرتبا در کنار لانه قرار داشته باشد، بر روی تخم های گذارده شده خواهند خوابید و آنها را به جوجه تبدیل خواهند کرد، البته لازمه این کار عدم برداشتن تخم ها از لانه می باشد که در نوشته جوجه کشی طبیعی مرغ کاملا به این موضوع پرداخته شده است.
در روش مصنوعی نیز می توانید تخم ها را جمع آوری کنید و در داخل دستگاه جوجه کشی قرار دهید تا از آنها جوجه کشی کند، مزیت دستگاه جوجه کشی نسبت به روش مرغ ، امکان قرار دادن تعداد زیادی تخم مرغ و عدم نیاز به رسیدگی و آب و غذا دادن مداوم می باشد عواملی مانند استرس و گرسنگی و … نیز بر کار دستگاه جوجه کشی تاثیر گذار نخواهد بود.