دما و رطوبت استاندارد برای داروخانه و انبار دارو و نحوه تامین آن

شرایط دما و رطوبتی مناسب برای انبارهای نگهداری اقلام دارویی

اقلام دارویی جزو محصولات بسیار حساس به شمار می روند که باید تحت دما و رطوبت مناسبی نگهداری و انبار شوند، اطمینان از شرایط محیطی مناسب برای پایداری و حفظ سلامت محصولات دارویی بسیار مهم است. 

شرایط مناسب دما و رطوبتی باید در تمامی قسمت های زنجیره تامین اعم از انبار، ماشین های حمل و نقل و داروخانه رعایت شده باشد. کنترل ضعیف شرایط محیطی در اثربخشی داروها تاثیرگذار خواهد بود و در صورت عدم توجه به دما و رطوبت مناسب ، امکان هدر رفت بسیاری از داروها و وارد آمدن خسارت های مالی و حتی جانی وجود دارد. 

انتظار می رود که صنایع دارویی و بهداشتی محصولات با کیفیت بالا را به بیماران خود تحویل دهند. نظارت بر سلامت فراورده های دارویی و بهداشتی در انبار محصولات دارویی در اولویت قرار دارد و ارگان های دولتی نظیر وزارت بهداشت در این امور دخالت مستقیم دارند. کنترل زنجیره تامین و لجستیک مواد دارویی و بهداشتی، ایمنی و رفاه مصرف کننده را تضمین کرده و به سلامت عمومی جامعه نیز کمک خواهد کرد. 

بر همین اساس در این نوشته از وب سایت اندیشه سبز قصد داریم تمامی موارد و شرایط لازم جهت حفظ دما و رطوبت انبار دارو و داروخانه ها را توضیح دهیم تا آن را در سطح مطلوب و استانداردی حفظ کنید. 

دمای مناسب انبار دارو و نحوه تامین آن

دمای مناسب انبار دارو و نحوه تامین آن - اندیشه سبز

هر نوع دارو شرایط نگهداری و محدوده دمایی توصیه شده ای دارد. رعایت این امر تضمین کننده کیفیت آنها و ارائه کارایی مورد نظر خواهد بود. آنها را می توان در دسته های زیر تقسیم بندی کرد :

الف – داروهای غیر یخچالی 

این اقلام را باید در دمای اتاق یعنی بین 10 تا 25 درجه سانتی گراد نگهداری نمود. معمولاً دارای برچسب نگهداری در دمای زیر 25 درجه سانتیگراد هستند، اگرچه برخی از آنها تا 30 درجه سانتیگراد نیز پایداری خود را حفظ خواهند کرد. 

ب – داروهای یخچالی

از جمله آنها می توان به واکسن اشاره کرد. این اقلام برای حفظ اثربخشی باید در محدوده دمایی 2 الی 8 درجه سانتیگراد نگهداری شوند. در سردخانه ها و انبارهای نگهداری واکسن و داروهای یخچالی، نیاز به کنترل دقیق و لحظه ای دما است. هر گونه نقض در زنجیره تامین می تواند کارایی محصول را از بین ببرد و موجب وارد آمدن ضررهای مالی شود. 

ج – داروی های منجمد 

برخی از داروها نیز باید در دمای زیر صفر نگهداری شوند و دمای انجماد بین -10 الی -25 درجه سانتیگراد برای حفظ کارایی آنها ضروری خواهد بود. به عنوان مثال می توان به واکسن کرونا ، زوستر، واریسلا یا MMR اشاره کرد. 

اثرات تغییرات دما بر داروها و واکسن ها 

دمای نامناسب و تغییرات پی در پی آن ممکن است اثرات متفاوتی بر داروها و واکسن های ذخیره شده داشته باشد. اگر دما تا چند درجه سانتیگراد خارج از محدوده باشد، پایداری شیمیایی آنها تحت تاثیر قرار خواهد گرفت که در بدترین حالت ممکن خواص فیزیکی دارو تغییر پیدا می کند. این اتفاق به ظاهر ساده می تواند جان بیماران را به خطر بیندازد. 

اثرات تغییرات دما بر داروها و واکسن ها - اندیشه سبز

واکسن هایی که از ویروس زنده ساخته شده اند، دمای انجماد را تحمل می کنند اما پس از خارج شدن از انبار به سرعت فاسد می شوند. آسیب به واکسن های غیرفعال زمانی رخ می دهد که در معرض نوسانات دما قرار بگیرند، بنابراین بسیار مهم است که در نگهداری و جا به جایی آنها نهایت دقت به کار گرفته شود و از وارد آمدن شوک دمایی به آنها جلوگیری به عمل آید. 

روش های تامین دمای مناسب داروها

در صورتی که داروهای مورد نظر نیاز به نگهداری در یخچال داشته باشند، بهترین راهکار استفاده از سردخانه های کانکسی آماده می باشد. چرا که استفاده از یخچال های خانگی معمولی به دلیل حجم بالای داروها کارساز نخواهد بود، بسیاری از داروخانه های بزرگ و مراکز توزیع دارو دارای انبارهای سردخانه ای یا به عبارتی سردخانه ها کانکسی بالای صفر هستند. 

اما داروهایی که باید در دمای اتاق نگهداری شوند و یا به عبارتی غیر یخچالی هستند، باید از سیستم های تهویه مطبوع مانند داکت اسپلیت، فن تهویه ، چیلر، کولرهای آبی یا گازی ، یونیت هیتر و سایر تجهیزات لازم جهت مناسب کردن شرایط دما و رطوبتی استفاده کرد. 

سردخانه های بالای صفر و زیر صفر

از سردخانه های بالای صفر جهت نگهداری اقلام دارویی یخچالی استفاده می شود، این سردخانه ها قادر به تامین برودت بین 5 تا 15 درجه سانتی گراد هستند. 

اما داروها و واکسن هایی که نیاز به انجماد دارند، باید در سردخانه های زیر صفر نگهداری شوند. این سردخانه ها توانایی تامین برودت تا منفی 18 درجه سانتی گراد و یا بیشتر را دارند. 

تفاوتی که در سردخانه های بالای صفر با زیر صفر وجود دارد، نحوه عایق بندی و ضخامت عایق و همچنین ظرفیت برودتی تجهیزات سرمایشی به کار رفته در آن است. 

در صورتی که در یک برهه زمانی، اقلام دارویی یخچالی و در برهه زمانی دیگر اقلام دارویی منجمد را نگهداری را خواهید کرد، توصیه می کنیم از سردخانه های دو منظوره یا دو مداره استفاده کنید که اطلاعات بیشتر را در مقاله سردخانه دو منظوره می توانید کسب کنید. 

رطوبت مناسب برای انبار دارو و نحوه تامین آن 

طبق آخرین دستوری که در مورخه 1397/5/28 از مدیر کل امور دارو و مواد تحت کنترل صادر شده ، تمامی داروخانه ها، انبارهای ذخیره دارو و تجهیزات حمل فرآورده های دارویی ، موظف به حفظ رطوبت محیط در محدوده 60 درصد هستند. طبیعتا در صورت افزایش یا کاهش رطوبت از مقدار مشخص شده ، بایستی با استفاده از روش های مختلف کاهش یا افزایش رطوبت، نسبت به تنظیم آن اقدام نمود. 

اثرات رطوبت نامناسب در محل نگهداری دارو

مهمترین اثری که کمبود رطوبت بر روی داروهای انبار شده خواهد گذاشت، خشک شدن آنها می باشد. تجمع استاتیکی یکی از تاثیرات اصلی کاهش سطح رطوبت نسبی به زیر 45 درصد است. تجمع بارهای ساکن می تواند داروها را خشک کند که نتیجه آن خرد شدن سریع محصولات و یا چسبیدن آنها به هم است، این عارضه مشکلات زیادی را هنگام حمل و جا به جایی و مصرف به وجود خواهد آورد و حتی ممکن است بر اثربخشی دارو نیز تاثیر بگذارد. 

اثرات رطوبت نامناسب در محل نگهداری دارو - اندیشه سبز

در حالت برعکس یعنی افزایش بیش از حد رطوبت نیز مشکلات زیادی به وجود خواهد آمد. رطوبت زیاد باعث جذب رطوبت اضافی موجود در هوا توسط داروها می شود که می تواند به اندازه محیط های با رطوبت کم مخرب باشد. 

رطوبت بیش از حد می تواند قدرت و اثربخشی اقلام را کم کند و منجر به پیدایش مواد سمی در برخی از محصولات شود. افزایش رطوبت نسبی محیط بیش از 60 درصد، به ویروس ها، باکتری ها، کپک ها، قارچ ها و کنه ها فرصت رشد خواهد داد. 

نحوه تامین رطوبت مناسب در انبارهای دارو و داروخانه ها

قبل از اقدام به کاهش یا افزایش رطوبت ، لازم است که از میزان رطوبت نسبی انبار یا داروخانه اطلاع داشته باشیم، برای این کار به سادگی می توان از رطوبت سنج های دیجیتالی استفاده کرد. در صورت نامناسب بودن سطح رطوبت می توان از روش های زیر کمک گرفت :

الف – نصب فن تهویه 

در صورتی که رطوبت محیط بیشتر از حد مجاز باشد، می توانید با نصب فن های تهویه رطوبت مازاد را به بیرون از انبار انتقال دهید. فن های اگزاست گزینه های بسیار خوبی برای این مورد هستند. 

ب – دستگاه های رطوبت گیر 

اگر در مناطق شمالی و شرجی کشور قرار دارید که رطوبت محیط بیرون نیز بالا می باشد، بایستی از دستگاههای رطوبت گیر جهت کاهش رطوبت انبار یا داروخانه کمک بگیرید. این دستگاه ها، رطوبت بالای محیط را به خود جذب می کنند. 

ج – دستگاه های رطوبت ساز 

اگر رطوبت محیط پایین تر از حد استاندارد است و در مناطق جغرافیایی خشک قرار دارید، می توانید از دستگاه های رطوبت ساز جهت افزایش رطوبت انبار یا داروخانه کمک بگیرید. اگر داروخانه یا انبار کوچکی دارید، می توانید از رطوبت سازهای التراسونیک استفاده کنید، که اساس انتخاب این رطوبت سازها باید بر حسب حجم انبار یا داروخانه باشد. در صورت نیاز به استفاده از تجهیزاتی رطوبتی در سردخانه های بزرگ، می توان از مه پاش های نازلی نیز بهره برد. 

سخن کلی 

در این نوشته در مورد اهمیت دما و رطوبت در انبارها و سردخانه های نگهداری دارو و داروخانه ها بحث شد و به عوارض عدم توجه به این دو مورد نیز پرداخته شد، هم چنین روش هایی نیز جهت کنترل رطوبت و دما در مناطق مختلف جغرافیایی ذکر گردید. 

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

برای اطلاع از پاسخ به نظر خود، شماره همراه را در کادر زیر وارد کنید.

سوالی داری کلیک کن 👋