چرا تخم ها به جوجه تبدیل نمی شوند؟
عوامل زیادی در جوجه نشدن تخم ها و یا مرگ جوجه داخل تخم دخالت دارند. در این نوشته از اندیشه سبز به تمامی دلایل و فاکتورهای تاثیرگذار در راندمان پایین جوجه کشی و ضریب هچ پایین پرداخته خواهد شد.
به طور کلی از مهمترین دلایل کاهش راندمان جوجه کشی و جوجه نشدن تخم ها می توان به این موارد اشاره کرد :
- عدم تشکیل نطفه در درون تخم و یا نابارور بودن آن
- نطفه ضعیف به دلیل بیمار بودن گله مادر
- مرگ نطفه به هنگام انبار و جمع آوری تخم های نطفه دار
- مرگ جنین در حین جوجه کشی در داخل دستگاه
چگونه بفهمیم که تخمی نطفه دار است یا خیر؟
یکی از دلایل مهم جوجه نشدن تخم ها و شکست در جوجه کشی، عدم توجه فرد به نطفه دار بودن یا نبودن تخم است. صرفا استفاده از تخم مرغ های آماده در فروشگاه ها، به معنای موفقیت در جوجه کشی نیست.
بلکه باید از تخم هایی استفاده کنید که پرنده نر با پرنده ماده جفت گیری کرده باشد و نطفه از بدن پرنده نر به پرنده ماده انتقال یافته است. به همین دلیل است که توصیه میکنیم از تخم مرغ های محلی یا روستایی استفاده کنید چون معمولا مرغ ها همراه با خروس نگهداری می شوند و احتمال نطفه دار بودن تخم ها وجود دارد.
بنابراین اگر پس از چند دوره جوجه کشی با وجود رعایت تمامی موارد، هیچ تخمی به جوجه تبدیل نشد به احتمال زیاد می توان به نطفه دار نبودن تخم پی برد. برای تهیه تخم های نطفه دار به خود پرورش دهنده ها مراجعه کنید و از وجود خروس در میان مرغ ها مطمئن شوید.
در مورد سایر پرنده ها نیز حتما به مزرعه پرورش دهنده مراجعه کنید و از وجود تعداد کافی پرنده نر در میان پرنده های ماده مطمئن شوید، معمولا به ازای هر سه پرنده ماده وجود یک پرنده نر الزامی است.
حتی در صورتی که از ترکیب تخم های نطفه دار و بدون نطفه نیز استفاده کنید، اگر مورد های بدون نطفه را به موقع شناسایی و از دستگاه خارج نکنید، می تواند سایر جنین های در حال رشد داخل تخم را نیز از بین ببرند. بنابراین لازمه این کار نطفه سنجی هفتگی تخم ها و خارج کردن تخم های بدون نطفه و پوچ از دستگاه است.
در حقیقت این نوع تخم ها در حین جوجه کشی شروع به گندیده شدن و انتشار گازهای سمی می کنند که برای سلامت سایر تخم ها زیان آور و مرگ آفرین میباشند. مهمترین عواملی که باعث میشوند تخم ها بدون نطفه و یا نطفه بسیار ضعیفی داشته باشد و راندمان جوجه کشی را کاهش دهند، شامل موارد زیر می شوند:
- سن گله مولد (نرسیدن به سن بلوغ کامل و یا مسن بودن)
- عدم رعایت تناسب ضریب نر به ماده در بین گله
- وجود پرندگان ضعیف و بیمار در بین گله
- تغذیه ناکافی و غیر صحیح
- عدم رعایت بهداشت محیط پرورش
- وجود استرس در بین گله
- مدیریت ضعیف
- وراثت و عوامل ژنتیکی
سن گله مولد
پرنده های جوان که تازه به سن بلوغ رسیده اند و اقدام به جفت گیری میکنند معمولا قدرت جفت گیری پایینی دارند و نطفه به خوبی منتقل نمی شود. باید خاطر نشان کرد که حتی اگر عمل جفت گیری پرنده های بسیار جوان موفقیت آمیز باشد به دلیل تولید اسپرم ناکافی، تخم های حاصل بدون نطفه بوده و یا نطفه آنها بسیار ضعیف خواهد بود. لازم به ذکر است که میزان باروری تخم و همچنین کیفیت اسپرم های پرندگان نر با افزایش سن نیز کاهش پیدا میکند. به طوریکه پرندگان مسن تخم نطفه دار ضعیف تولید میکنند.
پرنده های نر مسن حتی در بیشتر موارد به دلیل تورم مفاصل قادر به جفت گیری موفقیت آمیز نمی باشند. در این صورت تخم های به دست آمده قطعا بدون نطفه خواهد بود و به هیچ عنوان به درد جوجه کشی نخواهند خورد. از این رو برای افزایش کیفیت تخم های نطفه دار و افزایش راندمان جوجه کشی بهتر است که از تخم نطفه دار گله های بسیار جوان و همچنین گله های مسن و پیر استفاده نشود.
عدم رعایت تناسب ضریب نر به ماده در بین گله
برای اینکه تمامی مرغ ها موفق به جفت گیری با خروس ها شوند و همچنین کیفیت تخم های نطفه دار و راندمان جوجه کشی بالا باشد می بایست در بین گله به تعداد کافی پرنده نر وجود داشته باشد. باید گفت که اگر تعداد پرنده های نر زیاد باشد ، بین آنها درگیری به وجود می آید و پرنده نر ضعیف تر از بین گله رانده میشود. هم چنین اگر تعداد نرها در بین گله کم باشد به دلیل جفت گیری زیاد نرها ، کیفیت تخم های نطفه دار حاصل از آن پایین خواهد بود. برای پرندگان مختلف ضریب نر به ماده متفاوت است ولی در حالی کلی نسبت یک به 3 پیشنهاد داده میشود.
وجود پرندگان ضعیف در بین گله
یکی از عوامل بسیار مهم که باعث ضعیف شدن پرنده های میشود وجود بیماری و انگل ها در بدن پرنده می باشد. در صورتیکه پرنده ماده به عفونت روده دچار باشد ، نطفه حاصل از تخم آن ضعیف میباشد و در دوران هچ تلف میشود. وجود کرم و انگل در بدن پرنده که سیستم گوارشی آن را مورد حمله قرار می دهد، باعث عدم جذب مواد مغذی و ویتامین ها می گردد.
حتی انگل های خارجی نیز همچون شپش و … می تواند باعث آسیب دیدن و خونریزی پاها و پرهای پرنده شود. در نتیجه نمی توان جفت گیری موفقیت آمیزی از این پرنده ها انتظار داشت. علاوه بر پرنده ماده ، اگر نرهای ضعیف در بین گله وجود داشته باشند ، احتمال جفت گیری موفق و همچنین تولید تخم های نطفه دار قوی بسیار ناچیز خواهد بود.
بنابراین وجود هر گونه بیماری در بدن پرنده های نر و ماده می تواند بر کیفیت جفتگیری در نتیجه نطفه دار بودن یا نبودن تخم ها اثر بگذارد. بهترین کار برای افزایش کیفیت نطفه تخم ها، بررسی روزانه وضعیت مولد ها و شناسایی و قرنطینه کردن موردهای مشکوک به بیماری است. در صورت عدم توجه، ضمن اینکه کل گله بیمار خواهند شد، میزان تخم گذاری انها نیز به صفر خواهد رسید و در بدترین حالت ممکن، تلف شدن کل گله اتفاق خواهد افتاد.
تغذیه غیر صحیح و ناکافی
کمبود مواد غذایی مفید و ضعیف بودن جیره غذایی از لحاظ میزان انرژی و مواد آلی و معدنی و ویتامین ها اثر منفی بر کیفیت تخم های نطفه دار دارد. با سوء تغذیه پرنده های نر قادر به تولید اسپرم های با کیفیت و کافی نخواهند بود. بنابراین حتما از جیره غذایی مخصوص مرغ های تخم گذار برای تغذیه مرغ ها استفاده کنید و برای تغذیه خروس ها نیز از مواد غذایی دارای پروتئین، ویتامین و مواد معدنی کافی استفاده کنید.
عدم رعایت بهداشت محیط پرورش
رعایت نکردن بهداشت در محیط پرورش طیور باعث به وجود آمدن مشکلات زیاد و همچنین شیوع بیماری های مزمن میشود. واضح است که یک پرنده بیمار توانایی تولید مثل ایده ال را نخواهد داشت. حتی بیشتر پرندگان بعد از بهبود بیماری دیگر آن توان و قدرت باروری قبلی خود را ندارد.
بیماری های عفونی و بیماری هایی همچون نیوکاسل ، لوکوز ، کوکسیدیوز و … که در اثر نگهداری در بستر آلوده به وجود می آیند، سیستم تولید مثل پرنده را به شدت تحت تأثیر قرار داده و باعث آسیب دیدن آن میشوند. در نتیجه نمی توان انتظار داشت که از تخم نطفه دار پرندگانی که به این نوع بیماری ها دچار شده اند ، جوجه سالم بیرون آید.
وجود استرس در بین گله
در صورت نگهداری پرنده ها در یک محیط کوچک و نامناسب یا وجود سر و صدای زیاد در محل نگهداری می توانند سبب افزایش استرس و کاهش تمایل به جفت گیری در آنها شود. هم چنین استرس زمانی در بین طیور به وجود می آید که دمای بدن آنها بیش از حد استاندارد سرد و یا گرم باشد. همچنین مشکلات کم آبی و خوردن بعضی از مواد خوراکی باعث ایجاد استرس در بین طیور میگردد. استرس به طور مستقیم می تواند بر قدرت باروی پرنده ها تأثیر بگذارد و کیفیت تخم نطفه دار را کاهش دهد.
مدیریت ضعیف
سوء مدیریت و عدم بکارگیری برنامه دقیق و اصولی برای پرورش طیور باعث میشود که قدرت باروری پرنده ها کاهش پیدا کند. مواردی همچون مدیریت دان دهی ، آب دهی، نوردهی ، رعایت بهداشت و … از جمله اقداماتی می باشند که فرد پرورش دهنده بایستی آنها را به درستی اجرا نماید تا کیفیت تخم های نطفه دار گله بهتر شود. گذراندن دوره های آموزشی و مطالعه در مورد پرورش و نگهداری گله های تخم گذار به افزایش کیفیت نطفه تخم ها کمک خواهد کرد.
وراثت و عوامل ژنتیکی
در برخی از موارد با وجود برقراری تمامی شرایط برای تولید تخم نطفه دار باز هم میزان راندمان جوجه کشی تخم نطفه دار به دلایل ژنتیکی کاهش پیدا میکند. بدین معنی که گله کاملا جوان، سالم و سرحال بوده و تغذیه آنها نیز مقوی و کامل است و همچنین ضریب نر به ماده در گله رعایت شده و عمل جفت گیری با موفقیت انجام گرفته است.
اما احتمال دارد برخی از طیور به طور دائم همیشه تخم نطفه دار ضعیف تولید کنند. معمولا این نوع طیور به دلیل نقص ژنتیکی و غالب بودن ژن ناقص در ژنتیک آنها همیشه تخم های نطفه دار ضعیف تولید میکنند که این ژن ها علاوه بر پرنده مادر بر ساختار بدنی جنین نیز اثر گذار می باشند. نقص های ژنتیکی در بین پرندگان اصولا به دلیل آمیزش خویشاوندی به وجود می آید که مانع رشد کامل جنین می شود. همچنین در چنین شرایطی حتی اگر جوجه موفق به خروج از تخم شود در روزهای ابتدایی به دلیل ضعف و همچنین مشکلات فیزیکی ، تلف میشود.
پیشنهاد میشود مقاله چهار عامل و فاکتور اصلی مؤثر بر جوجه کشی را مطالعه بفرمایید.
عوامل تأثیر گذار بر میزان جوجه آوری تخم های نطفه دار بعد از تولید
افزون بر موارد ذکر شده ، بعد از تولید تخم نطفه دار توسط پرنده ماده عوامل دیگری نیز می توانند میزان راندمان جوجه کشی تخم نطفه دار را تحت الشعاع قرار دهند. نگه داری و انبار و همچنین تمیز نمودن تخم نطفه دار قبل از قرار دادن آن در دستگاه جوجه کشی از اهمیت بالایی برخوردار می باشند. فرد پرورش دهنده و یا فروشنده تخم های نطفه دار باید به دقت از تخم های نطفه دار نگه داری کند تا نطفه داخل تخم آسیبی نبیند. در مقاله اصول نگهداری و انبار تخم نطفه دار ، اطلاعات زیادی می توانید به دست آورید.
در زمان تخم گذاری ممکن است تخم حاصل از پرنده ماده به دلیل برخی از آلودگی های بیرونی موجود بر بدن پرنده ، کثیف و یا خونی شوند. برای تمیز نمودن این نوع آلودگی ها به هیچ عنوان نباید از دستمال نم استفاده کرد. زیرا به سرعت میتواند آلودگی های میکروبی را در سرتاسر پوسته تخم پخش کند. میکروب ها با نفوذ به داخل تخم از طریق غشای پوستی آن باعث تضعیف نطفه میشوند و در نتیجه میزان جوجه آوری را کاهش میدهند. برای تمیز نمودن تخم نطفه دار باید از کاغذ سمباده نرم استفاده شود.
از دیگر عوامل بسیار مهم در زمان نگه داری تخم های نطفه دار ، دما و رطوبت محیط نگه داری آنها می باشد. تخم نطفه دار نباید در محیط گرم قرار بگیرد. زیرا در این شرایط نطفه شروع به رشد نموده و به دلیل برقرار نبودن شرایط کامل ، رشد آن ناقص مانده و شانس تبدیل شدن تخم به جوجه از بین میرود و راندمان جوجه کشی را کاهش میدهد. دماهای 15 الی 18 درجه با رطوبت 50 الی 60 درصد برای محیط نگه داری تخم های نطفه دار ایده آل می باشند. گردش به موقع و هر روز تخم های نطفه دار نیز باید مرتبا انجام بگیرد تا نطفه در داخل تخم به پوسته چسبیده نشود.
علاوه بر موارد ذکر شده نحوه جابجایی تخم های نطفه دار نیز بسیار مهم می باشد. حمل نقل غیر صحیح باعث میشود که محتویات داخل تخم به کیسه هوایی داخل آن ضربه وارد نموده و باعث پاره شدن آن شود. در نتیجه با وجود نطفه دار بودن این نوع تخم ها دیگر شانسی برای رشد نطفه در درون تخم برای آنها وجود نخواهد داشت.
یکی دیگر از عواملی که بر راندمان جوجه کشی و میزان جوجه آوری تخم های نطفه دار بسیار تأثیر گذار است، مدت زمان ماندگاری آنها می باشد. در ابتدا باید گفت که تخم نطفه داری که 24 ساعت از زمان تولید آن نگذشته باشد برای جوجه کشی مناسب نخواهد بود. همچنین تخم نطفه دار هر چه بیشتر بماند میزان باروری آن به شدت کاهش پیدا میکند. بهترین تخم های نطفه دار برای جوجه کشی آن دسته از تخم ها می باشند که از زمان تولید آنها 3 روز نگذشته باشد.
نتیجه کلی
در این نوشته به مجموعه عواملی که سبب جوجه نشدن تخم می شوند، اشاره شد. در صورتی که تخم های نطفه دار را از فردی مطمئن که دارای گله مولد جوان و سالم باشد، خریداری کنید و از دستگاه های جوجه کشی استاندارد دارای سنسور دقیق جهت جوجه کشی استفاده کنید، مطمئنا نتیجه بسیار خوبی خواهید گرفت.
در صورت وجود هرگونه سوال از طریق دیدگاه های همین صفحه با ما در ارتباط باشید.