افزایش نطفه و کیفیت تخم های تولیدی توسط پرنده های مولد در گله
تخم نطفه دار مهم ترین عامل جهت موفقیت در جوجه کشی مصنوعی یا طبیعی است. نطفه عنصری است که از بدن خروس به بدن مرغ انتقال پیدا کرده و وارد تخم مرغ می شود، به محض فراهم شدن شرایط دما و رطوبتی مناسب برای تخم ، نطفه در داخل تخم شروع به رشد کرده و پس از طی کردن دوره جوجه کشی ، نهایتا به جوجه تبدیل می شود.
عوامل و فاکتورهای مختلفی در عدم تبدیل جنین به جوجه و مرگ آن حین جوجه کشی دخالت دارند، اما در این نوشته از اندیشه سبز صرفا به دلایل عدم نطفه داری تخم مرغ و روش هایی جهت افزایش باروری و کیفیت نطفه تخم پرداخته خواهد شد.
تخم نطفه دار از چه زمانی تولید می شود؟
اصولا روند تولید تخم های نطفه دار از زمانی آغاز خواهد شد که پرنده ها به سن بلوغ رسیده باشند، مرغ و خروس ها در سن شش ماهگی به بلوغ جنسی رسیده و آماده تولید تخم های نطفه دار خواهند شد. سن بلوغ هر نژادی متفاوت است و نیاز به تحقیق پرورش دهنده دارد.
سایر پرنده ها مانند بلدرچین، اردک، غاز، بوقلمون، پرنده های زینتی مانند عروس هلندی، مرغ عشق، کاسکو، مینا و … هر کدام در سن مشخصی به بلوغ جنسی می رسند، بنابراین جهت آگاهی از زمان تولید تخم نطفه دار آنها ، کافیست سن بلوغ آنان را به دست آورید.
دقت کنید که اولین و حتی دومین تخم تولیدی پرنده های جوان، ممکن است بدون نطفه باشند که برای جوجه کشی مناسب نخواهند بود.
شاید مرغ یا سایر پرنده های ماده بدون حضور و جفت گیری با پرنده نر بتوانند تخم گذاری کنند، اما تخم تولیدی آنها بدون نطفه و غیر قابل جوجه کشی خواهد بود. بنابراین برای نطفه دار شدن تخم ها ، جفت گیری پرنده نر با پرنده ماده یا جفت گیری خروس با مرغ الزامی است.
نکته مهم دیگر اینکه بلافاصله پس از انجام جفت گیری ، تخم های نطفه دار تولید نخواهند شد. یعنی حدود یک هفته الی 10 روز پس از انجام جفت گیری ، اولین تخم نطفه دار تولید می شود، در واقع شده اسپرم در این فاصله زمانی، در حال ورود به بدن پرنده ماده و بارور کردن تخم بوده است.
مرغ تا دو هفته پس از انجام جفت گیری می تواند تخم نطفه دار تولید کند، حتی اگر فقط چند روز با خروس رابطه داشته باشد. این دوره زمانی ممکن است برای پرنده های دیگر متفاوت باشد، بنابراین نیاز به تحقیق و بررسی پرورش دهنده خواهد داشت.
چه عواملی بر نطفه دار شدن تخم ها دخالت دارند؟
علاوه بر سن، عوامل مهم دیگری بر نطفه دار شدن تخم ها و کیفیت نطفه تولیدی تاثیر دارند که از جمله مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- ضریب نر به ماده مناسب
- سن مرغ و خروس
- تغذیه مناسب و مقوی
- پرنده نر قوی و سالم
- پرنده ماده قوی و سالم
- شرایط محیطی آرام و بدون استرس
- محیط تمیز و بهداشتی
- دما و رطوبت مناسب محل پرورش
- فصل جفت گیری
- ساعات نوری مناسب
- بررسی وضعیت ژنتیکی
در ادامه به تمامی موارد فوق و تاثیر آنها بر میزان نطفه داری تخم ها پرداخته خواهد شد، در صورتی که نکات ارائه شده در این نوشته را مد نظر قرار دهید، قطعا درصد باروری تخم ها به شدت افزایش خواهد یافت که این مهم تاثیر به سزایی در افزایش تعداد جوجه دهی تخم ها و نهایتا افزایش سود پرورش دهنده خواهد داشت. هم چنین در نوشته عوامل کاهش دهنده راندمان جوجه کشی به موارد مهم دیگری اشاره شده که مطالعه آنها را توصیه می کنیم.
توجه به ضریب نر و مادگی گله
معمولا هر خروس برای 5 الی 8 مرغ کفایت خواهد کرد و این نسبت را باید در گله رعایت کنید. در صورت کم بودن خروس ها در میان گله ، کیفیت نطفه به شدت کاهش خواهد یافت و هم چنین اگر از خروس های زیادی هم استفاده کنید، به علت بروز درگیری میان آنها، آرامش گله به هم خورده و عملا مرغ ها تمایلی به جفت گیری و تخم گذاری نخواهند داشت.
این نسبت در مورد سایر پرنده های بومی متفاوت است و پرنده های زینتی مانند طوطی سانان ، هر نر با یک ماده جفت می شود. بنابراین اگر پرورش دهنده سایر پرنده ها هستید، در این مورد تحقیقات لازم را بعمل آورید.
دقت در سن مرغ و خروس
مرغ و خروس ها معمولا در سن 6 ماهگی به سن بلوغ می رسند و آماده جفت گیری و تولید مثل خواهند بود. این پرنده ها ممکن است زودتر از سن بلوغ اقدام به جفت گیری کنند، اما به دلیل عدم تکامل دستگاه تناسلی در آنها، امکان تولید تخم نطفه دار فراهم نخواهد بود، در صورت تخم گذاری زودتر از موعد مرغ ها، شاهد تولید تخم هایی با پوسته نرم خواهید بود که نتیجه ای جز ضعیف شدن بدن پرنده نخواهد داشت، بنابراین بهتر است مرغ و خروس ها را تا زمان رسیدن به سن بلوغ، جدا از هم نگهداری کنید.
پرنده هایی که در دو سال اول زندگی خود هستند، بالاترین میزان باروری را در تخم های خود خواهند داشت، با افزایش سن ضمن کاهش میزان تخم گذاری، کیفیت نطفه تخم ها نیز رو به زوال خواهد بود. طوطی سانان به دلیل طول عمر بالای خود ، بعضا تا 10 سالگی نیز قادر به تخم گذاری هستند.
تغذیه مناسب و مقوی پرنده های نر و ماده
در صورتی که پرنده های شما وارد سن بلوغ شده باشند، باید از جیره مخصوص دوره جفت گیری استفاده کنید. دقت کنید که جیره غذایی خروس ها از مرغ ها متفاوت است. مرغ ها باید یک جیره غذایی سرشار از پروتئین و کلسیم و سایر مواد مغذی داشته باشد. در حالی که کلسیم بالا برای خروس ها مضر بوده و بدن آنها را با بیماری های زیادی من جمله آسیب های کلیوی رو به رو خواهد کرد. با مراجعه به متخصص تغذیه طیور می توانید جیره غذایی مناسبی برای پرنده های خود به دست آورید.
حداقل یک ماه قبل از شروع فصل جفت گیری و تخم گذاری، باید تغذیه مرغ و خروس ها را آغاز کنید، جهت جلوگیری از افزایش وزن آنها، باید از چربی خیلی پایینی در تغذیه آنها استفاده شود، بنابراین استفاده از جیره غذایی متفرقه و غیراستاندارد اصلا توصیه نمی شود.
داشتن پرنده های نر قوی و سالم
باید خروس هایی را انتخاب کنید که از لحاظ جسمی و جنسی بینه قوی دارند، این قضیه در مورد سایر ماکیان و پرنده های بومی و زینتی نیز صدق می کند. خروس هایی که زیاد جوان هستند، ممکن است تجربه و توانایی جفت گیری خوبی نداشته باشند، هم چنین خروس های مسن طاقت و کیفیت نطفه پایینی خواهند داشت.
بنابراین خروس هایی را انتخاب کنید که بین 7 الی 24 ماه سن داشته باشند. بهتر است در کنار خروس های جوان ، چند خروس مسن نیز وجود داشته باشد، تا انجام صحیح عمل جفت گیری را از آنها یاد بگیرد.
دستیابی به قوی یا ضعیف بودن بنیه جنسی خروس نیاز به زمان و آزمایش دارد. برای این کار باید هر خروس را با چند مرغ ، در یک حصار جداگانه نگهداری کنید و از تخم های نطفه دار تولید شده توسط هر گله ، به صورت جداگانه و در شرایط محیطی یکسان جوجه کشی کنید. طبیعتا هر چقدر جوجه های تولید شده توسط یک گله بیشتر باشد، خروس همان گله بینه قوی تری خواهد داشت.
روش دیگر آزمایش باروری اسپرم خروس می باشد که از این طریق می توان خروس های عقیم را از مورد های سالم تفکیک کرد. هم چنین خروس انتخاب شده باید از سلامت کامل جسمی برخوردار باشد، یعنی لنگش پا ، بی حالی و سستی ، بی اشتهایی و افتادگی بال ها ، کبود شدن تاج و ریش و … همگی نشان از بیماری خروس هستند که باید مورد توجه قرار گیرد.
پرنده ماده قوی و سالم
علاوه بر خروس ، مرغ نیز باید از سلامت کامل جسمانی و قابلیت تولید تخم بهره مند باشد. مرغ ها از سن 6 ماهگی تا 2 سالگی در بهترین وضعیت تخم گذاری خود هستند، بنابراین جهت تولید تخم های نطفه دار حتما باید مرغ هایی جوان و سالم را انتخاب کنید.
با افزایش سن مرغ ، از میزان تخم اهی تولیدی آن کاسته شده و تخم های پوچ و بدون نطفه تولید خواهد کرد، هم چنین جنین ضعیفی داشته که در داخل تخم خواهند مرد. بنابراین لازم است که هر ساله مرغ های جوان تری را جایگزین مرغ های پیر بکنید.
مرغ های بیمار توانایی تخم گذاری ندارند و در صورت تخم گذاری نیز، تخم هایی پوچ و به درد نخور تولید خواهند کرد، پس همواره وضعیت جسمانی آنها را بررسی کرده و پرنده های مشکوک بیماری را از گله خارج کنید، با این کار از درگیر شدن کل گله به بیماری جلوگیری خواهید کرد.
شرایط محیطی آرام و بدون استرس
مرغ و خروس و در کل تمامی پرنده ها ، زمانی آماده جفت گیری و تولید مثل خواهند بود که محیط آرام و بدون استرسی داشته باشند، در صورتی که عوامل محیطی مانند سر و صدا ، رفت و آمد زیاد ، نور زیاد ، هوای سرد یا بسیار گرم ، صدای بوق خودرو و… آرامش آنها را بر هم بزند، تمایلی به جفت گیری نخواهند داشت و در صورت انجام آن ، نطفه خیلی کمی منتقل خواهد شد.
دقت کنید که مرغ ها برای تخم گذاری نیاز به یک آشیانه دارند، در صورتی که آشیانه آنها در محلی نا امن ، پر خطر و با شرایط آب و هوایی نامساعد باشد، در مکانی دیگر اقدام به تخم گذاری خواهد کرد. معمولا مرغ هایی که آشیانه نامناسب دارند، از جفت گیری با خروس ها امتناع می کنند.
محیط تمیز و بهداشتی
در صورت رعایت بهداشت در محل نگهداری مرغ و خروس ها ، احتمال بیمار شدن آنها به شدت کاهش خواهد یافت، در نتیجه تمایل بیشتری برای تولید مثل خواهند داشت. از طرفی ، پرنده هایی که بیمار هستند، تخم هایی با نطفه ضعیف تولید می کنند که جنین پس از مدتی در داخل تخم میمیرد و یا قادر به بیرون آمدن از تخم نیست.
نه تنها در نگهداری مرغ و خروس ، بلکه هر پرنده دیگری باید بهداشت محیطی و تغذیه ای آنها را رعایت کنید، حتما از آب و غذای سالم و تازه استفاده کرده و ظروف آبخوری و دانخوری را مرتبا شستشو دهید. هم چنین پوشال و یا کاه بستر آنها را به صورت دوره ای تعویض کرده و از تجمع فضولات جلوگیری کنید.
دما و رطوبت مناسب محل پرورش
در صورتی که دمای محل نگهداری مرغ و خروس ها بسیار بالا و یا بسیار پایین باشد، آنها تمایلی به جفت گیری نخواهند داشت. محل نگهداری آنها باید دمایی بین 20 الی 25 درجه سانتی گراد داشته باشد. جهت تامین گرما در فصل های سرد سال مانند پاییز و زمستان می توانید از تجهیزات گرمایشی استفاده کنید. در فصل های گرم سال مانند بهار و تابستان نیز می توانید آنها را در فضای آزاد و زیر سایه نگهداری کنید.
فصل جفت گیری
فصل بهار بهترین زمان برای جفت انداختن مرغ و خروس ها و تولید تخم نطفه دار است، بنابراین اگر مرغ و خروس هایی بالغ و سالم دارید، حتما از اواسط اسفند شرایط محیطی مناسب برای جفت گیری و تخم گذاری آنها را فراهم آورید. این قضیه در مورد سایر پرنده های بومی و زینتی نیز صدق می کند. در فصل بهار هوا معتدل بوده و ساعات روشنایی افزایش می یابد.
بنابراین اگر قصد خرید تخم نطفه دار را دارید، حتما در فصل بهار اقدام کنید چون اسپرم خروس در این زمان کاملا قوی است و مرغ ها به دلیل استراحت چند ماهه ای که در فصل زمستان داشته اند، تخم هایی بسیار با کیفیت تولید خواهند کرد. هم چنین در نوشته راهنمای خرید تخم نطفه دار به اطلاعات کامل تری دست پیدا خواهید کرد.
در فصل تابستان ، هوا به شدت گرم می شود و میزان باروری اسپرم خروس ها به پایین ترین حد خود میرسد، هم چنین مرغ ها وارد دوره تولک یا همان پر ریزی می شوند که سبب قطع تخمگذاری و بازیابی قوای بدنی آنها می شود. در فصل پاییز که هوا کمی خنک میشود، آنها دوباره برای جفت گیری و تولید تخم نطفه دار آماده خواهند شد. اما با توجه به اینکه ساعات روز در فصل پاییز کاهش پیدا می کند، برای جبران این کمبود ساعات بایستی از لامپ های مهتابی جهت تامین نور محل نگهداری آنها استفاده کنید. این قانون سایر پرنده ها به جز اردک و غاز را نیز شامل می شود.
ساعات نوری مناسب
آنها برای تخم گذاری به 14 الی 16 ساعت نور نیاز دارند، در صورت کافی نبودن نور خورشید یا کوتاه بودن روز باید از لامپ های مهتابی استفاده شود. طبیعی است که بر برای این کار باید مرغ و خروس ها در یک سالن سربسته پرورش دهد و یا اینکه قبل از غروب آفتاب آنها را به سالن انتقال دهید تا شاهد غروب آفتاب نباشند. نور سبب تحریک مرغ و خروس ها برای جفت گیری و تخم گذاری شده و مهم ترین عامل در پرورش طیور تخم گذار محسوب می شود.
توجه به نژاد و ژنتیک مرغ و خروس
برخی از مرغ و خروس ها به صورت ذاتی و ژنتیکی توانایی تولید جفت گیری و تولید مثل ندارند، بنابراین انتخاب پرنده های سالم الزامی است. برخی از نژادهای مرغ تخم گذاری بالا و برخی نیز تخم گذاری پایینی دارند، بنابراین انتخاب نژادی که بالاترین میزان تخم گذاری را دارد در افزایش درآمد شما تاثیر بسزایی خواهد داشت. در نوشته بهترین نژادهای مرغ تخمگذار به این موضوع پرداخته شده است.
مرغ و خروس هایی که خواهر و بردار و یا خویشاوند هستند، نباید جفت داده شوند چون که به احتمال زیاد تخم هایی پوچ تولید خواهند کرد و جوجه تولید شده نیز ناقص یا فلج خواهد بود که چیزی جز هزینه برای شما نخواهد داشت. بنابراین حتما از خروس های یک گله متفرقه استفاده کنید.
جمع بندی کلی
در این نوشته به تمامی عوامل مهم و تاثیرگذار در تولید تخم نطفه دار پرداخته شد. در صورت توجه به نکات گفته شده و استفاده از یک دستگاه جوجه کشی استاندارد و با کیفیت، قطعا یک جوجه کشی موفق و با راندمان بالایی را تجربه خواهید کرد. هم چنین اگر پرورش دهنده طیور تخم گذار و مولد هستیبد، نکات این نوشته در بهبود بازار کار شما تاثیرگذار و افزایش کیفیت تخم نطفه دار تولید شده موثر خواهد بود.
