کشت بونسای شیوه‌ای از کشت است که در آن با استفاده از گلدان محصول را رشد می‌دهند. در واقع برخی می‌گویند این شیوه کشت نخستین بار حدود چند قرن پیش از کشور ژاپن آغاز شد؛ اما در واقعیت آغاز پرورش گیاهان به شیوه بونسای از کشور چین بوده است. شاید فکر کنید که امکان کاشت درخت در گلدان‌ها وجود نداشته باشد؛ اما این کاملاً اشتباه است. با استفاده از روش کشت و پرورش بونسای در گلخانه یا حتی باغچه‌های کوچک می‌توانید یک درخت بکارید. البته انجام کاشت درخت به صورت بونسای مراحلی دارد که در این مطلب با آنها آشنا خواهید شد.
شرایط کاشت درخت به شیوه بونسای
برای کاشت درخت به روش بونسای، حتما باید برخی از نکات بسیار مهم را رعایت کنید. این نکات بستگی به نوع گیاه و همچنین فضایی دارد که می‌خواهید گیاه را در آن بکارید. البته حتما قبل از انتخاب روش کاشت بونسای، امکانات و اطلاعات خود در این زمینه را افزایش دهید.
به طور کلی نژاد گیاه و همچنین فضای کاشت آن از جمله مهمترین مواردی هستند که هنگام کاشت گیاه باید در نظر بگیرید. در ادامه تعدادی از درختانی که برای کاشت به شیوه بونسای مناسب یا غیر مناسب هستند را نام برده‌ایم.
- درختانی که در فضای باز رشد خوبی دارند : یاسمن ،درخت کاملیا، شمشاد ژاپنی و غیره
- درختانی که در فضای بسته رشد خوبی دارند : سرو کوهی،سرو، گان ،افرا، کاج اروپایی، نارون قرمز
مراحل کاشت درخت به شیوه بونسای
در واقع شیوه کاشت درخت بونسای تفاوت آنچنانی با شیوه رایج کاشت درخت و گیاه ندارد. شاید هم بتوان گفت کاشت و پرورش محصول به روش بونسای یک هنر به جا مانده از دوران باستان است.
خود کلمه بونسای هم به معنای گیاه گلدانی است که همین یک کلمه شیوه کشت و پرورش گیاهان را در خود جای داده است. در ادامه با مراحل مختلف کاشت درخت به شیوه بونسای و همچنین انواع آن آشنا خواهید شد.
مراحل کاشت به شیوه بونسای با بذر:
امکان کاشت بذر درخت یا انواع مختلف گیاهان به شیوه بونسای هم وجود دارد. کافی است تا بذر گیاه را مطابق روشی که در ادامه شرح داده‌ایم؛ داخل گلدان یا باغچه بکارید.
۱- انتخاب بذر مناسب
انتخاب بذر مناسب گام اول کشت محصول به شیوه بونسای است. اگر بذر گیاهانی را انتخاب کنید که از نظر ژنتیکی شرایط کاشت بونسای را داشته باشند؛ دیگر مشکلی وجود ندارد. بهتر است بذر گیاهانی را انتخاب کنید که بومی محل زندگی شما هستند. آسان ترین برذر ها برای این کار، بذر راش، کاج، کاج سیاه، سرو و … می باشند.
۲- جوانه زدن بذر
برای اینکه بذرها جوانه بزنند باید آنها را درون یک ظرف آب هم دما با محیط یا اینکه کمی خاک قرار بدهید. اگر بذرها را درون خاک قرار بدهید؛ به مرور با آبیاری مناسب جوانه خواهند زد. بهتر است در این مرحله کمی صبور باشید و آب دهی را به صورت مرتب انجام بدهید تا خاک کاملا مرطوب باشد.
۳- کاشت بذر
پس از اینکه بذرها جوانه زدند؛ باید آنها در یک گلدان یا محفظه مناسب و دارای خاک مخصوص قرار بدهید. خاک مناسب برای کاشت گیاه به شیوه بونسای، خاک کمپوست، کوکوپیت، پیت‌ماس، پرلیت و لومی است. بذر دارای جوانه را داخل عمق مناسبی از خاک گلدان یا باغچه قرار بدهید و به صورت اصولی آب دهی آن را انجام بدهید.
توجه کنید که گیاهان مختلف به میزان آب و کود متفاوتی نیاز دارند و به همین خاطر باید حتما نسبت به شرایط پرورش آنها آگاه باشید. پس از مدتی بذرهای کوچک گیاه نمایان خواهند شد و می‌توانید امیدوار باشید که به زودی یک درخت بونسای داشته باشید.
مراحل کاشت به شیوه بونسای با نهال:
یکی از انواع روش‌های کاشت به شیوه بونسای، استفاده کردن از نهال قلمه زده شده است. در ادامه مرحله به مرحله کاشت به شیوه بونسای نهال قلمه زده شده را توضیح داده‌ایم.
۱- کاشت گیاه در خاک
در فصل مناسب کاشت گیاه و پیش از بهار، نهالی که از پیش قلمه زده شده را همراه با ریشه‌های عمودی و افقی آن، وارد طرف جدید کشت میکنیم. نهالی را انتخاب کنید که دارای تنه ای جذاب، خم خورده و منحصر به فرد باشد. نهال هایی که تنه آن ها عمودی و صاف است برای این کار مناسب نخواهند بود.
نهال را درون گلدانی با عمق کم و خاک سبک با زهکشی مناسب بکارید. اگر ریشه های نهال زیاد است، آن ها را هرس کنید. ریشه ها مجددا رشد خواهند کرد.
۲- حذف جوانه ها و شاخ و برگ اضافه
در این مرحله حدودا پس از بیست روز گیاه جوانه‌های اول خود را می‌زند. اما زمانی که اندازه جوانه ها به حدود دو الی سه میلی متر می‌رسد؛ باید آنها را جدا کنیم تا جوانه‌های جدید رشد نکنند. در این مرحله اگر جوانه‌های گیاه را با دست فشار بدهید هم می‌توان نتیجه مطلوب را گرفت.
۳- رشد گیاه
با از بین بردن جوانه‌های ابتدایی، جوانه‌های جدید دیگر به هیچ وجه بیش از حد رشد نخواهند کرد. به همین خاطر شاخ و برگ‌های گیاه در اندازه‌های کوچک‌تر نسبت به شاخ و برگ طبیعی آن باقی می‌مانند. در این مرحله باید مراقب دمای اطراف گیاه خود باشید تا یخ نزند یا در فصل سرد سال خشک نشود.بهتر است؛ گیاه را هر روز در مقابل نور خورشید قرار بدهید.
شکل دهی و اصلاح گیاه
شکل دادن به گیاه، یکی از مهمترین مراحل پرورش یک گیاه به شیوه بونسای است. حتما باید با هرس کردن یا سیم کشی اطراف گیاه، فرم ظاهری به خصوص آن را ایجاد کنید. حذف تعدادی از شاخ و برگ‌ها نیز یکی از مراحل پرورش گیاه است. برای اصلاح هر چه بهتر شکل ظاهری گیاه می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید.
هرس کردن
برای هرس کردن گیاه، باید کار خود را از اواسط پاییز شروع کنید. یک قیچی باغبانی ساده تهیه کنید و به طور منظم شاخ و برگ‌های آن را هرس کنید تا به مرور زمان شاخه‌ها تراکم بیشتری پیدا کنند. البته در این مرحله حتما برگ‌های اضافی درخت را هم جدا کنید. فراموش نکنید که هرس کردن شاخ و برگ اضافه هیچ آسیبی به گیاه وارد نمی‌کند.
سیم کشی
سیم کشی گیاه به مهارت بالایی نیاز دارد. برای انجام این تکنیک باید با یک سیم هر دو شاخه‌ای را که اندازه نسبتا یکسانی دارند؛ سیم کشی کنید. همچنین پیش از سیم کشی شاخه‌ها، سیم را به تنه درخت نیز بپیچید.اگر سیم را اطراف تنه نکشید؛ ممکن است به مرور زمان شاخه‌ها از جای خود تکان بخورند.
در این روش ابتدا سیم را با زاویه مناسب درون خاک و نزدیک تنه درخت قرار میدهیم؛ سپس سیم را به دور تنه درخت می‌کشیم. در ادامه محل وصل شاخه به تنه درخت را با دست نگه دارید و به آرامی سیم را به صورت جداگانه بر روی هر دو شاخه بکشید.
این کار باعث میشود شاخه های جوان مناسب با شکلی که شما آن را فرم داده و سیم پیچی کرده اید، رشد کنند.
تجهیزات لازم برای کاشت درخت بونسای
برای کاشت درخت به شیوه بونسای نیاز به تجهیزاتی دارید که بدون آنها تقریباً کاشت و برداشت درخت غیر ممکن است. بهتر است از همان ابتدای کار این تجهیزات را تهیه کنید تا هیچ مشکلی در روند رشد و پرورش گیاه شما پیش نیاید. از جمله تجهیزاتی که برای رشد درخت به شیوه بونسای نیاز است؛ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
• سیم مسی و آلومینیوم
- بیلچه یا بیل
- قیچی باغبانی
- دستکش باغبانی
- گلدان یا باغچه مناسب
- خاک و کود مرغوب
- هیتر گلخانه جهت تنظیم دما
- مهپاش گلخانه
درآمد پرورش دهندگان به شیوه بونسای
در واقع هر شغلی بالا و پایین دارد و نمی‌توان گفت که پرورش دهندگان در کار خود هیچ ضرری نمی‌کنند. اگر به کاشت و پرورش گیاهان علاقمند هستید؛ می‌توانید وارد این شغل شوید. اما توجه کنید که ورود به این عرصه به هیچ وجه سود آنچنانی در ابتدا به همراه نخواهد داشت. اگر در این کار به مهارت کافی برسید و در شکل بوته های بونسای، خلاقیت به خرج دهید، مطمئنا درآمد بالایی به دست خواهد آورد.
سخن پایانی
در این پست از اندیشه سبز بیان شد که برای کاشت درخت به شیوه بونسای نیاز به یک سری تجهیزات و امکانات اولیه است. در واقع فضایی که در آن می‌خواهیم درخت را بکاریم اهمیت بسیار زیادی دارد. نمی‌توانیم درخت را در هر قسمتی از گلخانه یا باغچه بکاریم. حتماً باید نژاد یا گونه درخت و شرایط رشد و پرورش آن در نظر بگیریم.
بهترین روش جلوگیری از بروز هرگونه مشکلی مشورت با یک گلخانه‌دار حرفه‌ای یا هر فرد ماهر دیگری است. آنها به خوبی می‌دانند که شما چطور باید گام‌های اولیه جهت رشد و پرورش محصول خود را بردارید.