نحوه پرورش گل محمدی در گلخانه
گل محمدی یکی از گل های سرشاخه ای بسیار محبوب و از خانواده گل رز است که بسیار مفید بوده و عطر و بویی بسیار مطبوع دارد. از گل محمدی که در صنایع مختلفی مانند عطرسازی، داروسازی، عطاری ، شیرینی پزی ، تولید عرقیات و مشتقات آن استفاده می شود.
گل محمدی در شرایط آب و هوایی معتدل و نیمه خشک و مناطق کوهستانی بهترین میزان رشد را خواهند داشت، در صورت کشت در مناطق گرم و خشک کشور، باید شرایط دما و رطوبتی مطلوبی را برای آنها فراهم آورد. هم چنین در مناطق شمالی کشور باید حداقل 1900 متر از سطح دریا فاصله داشته باشد، تا از راندمان تولید بالایی برخوردار باشد.
عطر و بوی به دست آمده از گل محمدی در محیط های جغرافیایی مختلف ، فرق خواهد داشت و بوته هایی که در مناطق معتدل و به ویژه در ارتفاعات کشت می شوند، بهترین عطر و خاصیت را خواهند داشت، به همین دلیل استان هایی مانند کاشان و کرمان از منطقه هایی جغرافیایی بسیار ایده آل برای کشت سنتی گل محمدی می باشد.
چرا باید از روش گلخانه ای برای کشت گل محمدی استفاده کنیم؟
گل محمدی به خودی خود جزو گل های مقاوم به شمار می رود و در برابر تغییرات آب و هوایی ، سرما و کم آبی و آفات تا حدود زیادی مقاومت می کند، اما در مناطق جغرافیایی بد آب و هوا و کم آب ، جهت باردهی بیشتر محصول و تحت کنترل قرار دادن میزان مصرف آب، دما و رطوبت و آفات می توان از شیوه گلخانه استفاده کرد.
پس اگر در یک منطقه جغرافیایی بسیار گرم و یا بسیار سرد قرار دارید و یا رطوبت منطقه جغرافیایی شما طوری است که رطوبت بسیار بالا و یا بسیار پایینی دارد و یا اینکه خاک منطقه شما شور و غیر قابل کشت است و مهم تر از همه اینکه به منابع ابی کافی دسترسی ندارید، می توانید از گلخانه برای کسب درآمد از پرورش گل محمدی استفاده کنید. در این نوشته از اندیشه سبز تمامی آنچه را که برای پرورش گلخانه ای گل محمدی لازم، بیان خواهیم کرد.
مزایای کشت گلخانه ای نسبت به کشت در فضای آزاد
به طور کلی می توان موارد زیر را برشمرد :
الف – مصرف بسیار پایین آب (به دلیل پوشیده بودن فضا و تبخیر خیلی کم)
ب – جلوگیری از سرمازدگی و گرمازدگی گل ها
ج – امکان کشت در خاک شور و غیر حاصلخیز
د – مبارزه راحت با آفات و بیماری ها
هـ – کنترل راحت دما و رطوبت
ز – عدم وابستگی به فصل و دمای خاص
ک – عدم وابستگی به مکان جغرافیایی خاص
ل – باردهی چند برابر محصول
م – عدم نگرانی بابت بارندگی شدید، تگرگ و وزش بادهای شدید
مکان مناسب برای راه اندازی گلخانه گل محمدی
مکانی که برای این منظور در نظر میگیرید باید دارای ویژگی های زیر باشد تا بهترین نتیجه را از پرورش گل محمدی به دست آورید :
1- به منابع آبی مانند آب چاه ، آب رودخانه و …دسترسی داشته باشد، در صورت نبود منابع باید آب مورد نیاز را با تانکر حمل کرد.
2- به جاده اصلی شهر نزدیک باشد تا هزینه حمل کاهش یابد.
3- به گازی شهری دسترسی داشته باشد، در غیر این صورت باید از گازوئیل جهت گرمایش گلخانه استفاده کرد.
4- باید به برق شهری دسترسی داشته باشد، روش جایگزین استفاده از ژنراتور تولید برق و یا سلول های خورشیدی است.
5- گل محمدی در روز حداقل شش ساعت به نور نیاز دارد، بنابراین در محل احداث گلخانه باید نور کافی وجود داشته باشد و مواردی مانند درخت و ساختمان سبب سایه اندازی بر روی گلخانه نشود. هم چنین جهت احداث گلخانه باید طوری باشد که در فصل زمستان نیز به اندازه کافی نور دریافت کند.
6- در صورتی که می خواهید در بستر خاک کشت کنید، حتما کیفیت خاک را قبل از احداث گلخانه بسنجید، اما اگر می خواهید از گلدان یا سکو استفاده کنید، نیازی به سنجش خاک نخواهد بود.
هزینه و تجهیزات لازم برای تاسیس گلخانه گل محمدی
هزینه راه اندازی گلخانه بستگی به مساحت گلخانه و نوع مواد به کار رفته در آن دارد که در مقاله هزینه های راه اندازی گلخانه به این موارد پرداخته شده است. معمولا گلخانه ها بسته به ارتفاع مورد نیاز در طرح های اسپانیایی ، ایرانی ، تونلی و… ساخته می شوند که در نوشته انواع طرح و سازه گلخانه به این مورد پرداخته شده است.
از جمله تجهیزات لازم برای ساخت گلخانه گل محمدی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
الف – تجهیزات سازه شامل لوله های گالوانیزه ، پیچ و مهره ، سر ستون ، بست و…
ب – تجهیزات پوشش گلخانه که بسته به نوع گلخانه دارد و شامل نایلون های ضد اشعه ماورا بنفش، ورق های شفاف و دوجداره پلی کربناتی ، شیشه های دو جداره ، فایبرگلاس شفاف و … می شود. برای جلوگیری از هدر رفت گرما در فصل زمستان بهتر است از پوشش های دوجداره استفاده کنید.
ج – برای تهویه گلخانه و کاهش دما در فصل های گرم سال از وسیله هایی مانند فن تهویه ، پد سلولزی ، شید های خنک کننده و دریچه های تخلیه استفاده می کنند. برای مشاهده انواع فن های تهویه می توانید به صفحه فن تهویه اندیشه سبز مراجعه کنید.
د – برای تامین رطوبت مورد نیاز گلها در مناطق کویری و خشک می توانید از رطوبت ساز استفاده کنید که در سه نوع اولتراسونیک ، پروانه ای و نازلی وجود دارند و در صفحه رطوبت ساز اندیشه سبز می توانید انواع آنها را مشاهده کنید.
هـ – یکی از مسائل بسیار حیاتی برای محصولات کشاورزی، حفظ دما در محدوده مناسب است. به منظور جلوگیری از سرمازدگی بوته ها در فصل زمستان و حتی امکان گلدهی در فصل های سرد سال، باید از هیترهای مخصوص گلخانه استفاده کرد.
در صفحه هیتر گلخانه می توانید با انواع بخاری های مناسب برای گرمایش گلخانه در فصل زمستان آشنا شوید، دقت کنید که گل ها و گیاهان حساسیت بالایی به آلاینده های شیمیایی دارند به همین دلیل بخاری استفاده شده برای گلخانه ها باید دارای دودکش باشند تا تمامی دود و آلاینده ها را به بیرون انتقال دهد.
هیترهای گلخانه ای اندیشه سبز دارای گارانتی معتبر 2 ساله و خدمات پس از فروش 10 ساله هستند و امکان نصب و راه اندازی توسط نماینده های کارخانه وجود دارد.
و – برای آبیاری بوته ها می توانید از آبیاری قطره ای استفاده کنید که آب بسیار کمی را مصرف می کند و مناسب مناطق کویری و کم آب است. برای این کار نیاز به لوله کشی مسیرهای کاشت ، پمپ انتقال آب و تانکر آب خواهید داشت، با اینکه هزینه اولیه بالایی دارد، اما آب بسیار کمی را مصرف خواهد کرد.
شرایط مطلوب کشت گل محمدی در گلخانه
عوامل موثر بر رشد گل محمدی شامل کیفیت آب ، میزان نور ، میزان دما و رطوبت ، کیفیت خاک و کود ، نبود آفات و علف های هرز و… می باشند که صورت خلاصه به هر یک از این عوامل اشاره خواهیم کرد :
الف – کیفیت خاک و کود دهی آن
در صورتی که می خواهید از خاک زمین برای پرورش گل محمدی استفاده کنید، بهتر است میزان حاصلخیزی و املاح موجود در آن توسط کارشناسان خاک شناسی و کشاورزی مورد سنجش قرار بگیرد، ولی اگر می خواهید از گلدان و سکو برای پرورش استفاده کنید، طبیعتا باید خاک مورد نظر را از جایی دیگر تهیه کنید.
خاک مورد استفاده برای گل محمدی باید دارای زهکشی مناسبی بوده و از نوع سبک باشد تا آب به خوبی از داخل آن عبور کرده و به لایه های زیرین راه پیدا کند، معمولا برای تهیه خاک مناسب رشد گل محمدی از ترکیب کود دامی خشک، شن ریز ، خاک معمولی و پودر برگ استفاده میکنند.
خاک مورد نظر باید از انواع مواد معدنی مورد نیاز برای گل را فراهم کند، در صورت عدم وجود می توانید از کودهای شیمیایی یا حیوانی به تناسب استفاده کنید. جهت استفاده از کودها حتما با کارشناسان کشاورزی مشورت کنید چون تکه استفاده بیش از حد از کودها نیز سبب سوختن برگ ها و عدم گل دهی خواهد شد.
ب – میزان نور مناسب برای گل محمدی
نیاز روزانه این گیاه به نور مستقیم آفتاب حداقل 6 ساعت می باشد، بنابراین آفتاب گیر بودن گلخانه و نیفتادن سایه بر روی گل ها و بوته ها اهمیت بالایی دارد، پس در احداث گلخانه جهت تابش نور خورشید را در نظر بگیرید تا در فصل زمستان نیز نور کافی به بوته ها برسد، معمولا جهت شرقی غربی برای احداث گلخانه ایده آل خواهد بود.
استفاده از لامپ های مهتابی یا فلورسنت برای فصل زمستان و موقع ابری و بارانی مهم است و حتما تعداد مناسبی از آنها را در گلخانه نصب کنید.
ج – دما و رطوبت مناسب برای پرورش گل محمدی
گل محمدی در اقلیم های جغرافیایی مختلف قابل پرورش است و دمای پایین و معتدل را به خوبی تحمل خواهد کرد، در نظر داشته باشید که دمای بالا موجب عدم گلدهی بوته ها خواهد شد، بنابراین برای رشد بهتر و گل دهی بیشتر ، دمای محل پرورش را بین 15 الی 21 درجه سانتی گراد حفظ کنید.
در فصل تابستان از فن های خنک کننده ، دریچه های هوا و پد سلولزی برای کاهش دما می توانید استفاده کنید و در فصل های سرد سال نیز می توانید از هیتر گلخانه برای گرم کردن گل ها و جلوگیری از پژمردگی آنها می توان استفاده کرد، در این صورت امکان تولید 4 فصل گل محمدی و درآمد زایی مداوم وجود خواهد داشت.
رطوبت مناسب سالن پرورش گل محمدی باید بین 60 الی 70 درصد باشد که با استفاده از بخار سازهای اولتراسونیک و یا پروانه ای می توانید رطوبت مورد نیاز را تامین کنید.
د – مقدار آب مناسب برای گل محمدی
با اینکه گل محمدی در برابر کم آبی مقاومت می کند، اما برای رشد بهتر و گل دهی زیادتر حتما باید در زمان های مناسب آبرسانی شود. به طور کلی زمانی که خاک بستر یا گلدان رطوبت کمی داشته باشد و یا در حالت نیمه خشک باشد، باید مقداری آب به خاک اضافه کنید، میزان تبخیر آب به رطوبت گلخانه نیز بستگی دارد، در صورتی که گلخانه رطوبت مناسبی داشته باشد، آب با سرعت کمتری تبخیر خواهد شد و نیاز گل به آب نیز کاهش خواهد یافت.
خاک بستر یا گلدان حتما باید زهکشی شده باشد تا آب مازاد از زیر خاک به بیرون انتقال پیدا کند، در غیر این صورت تجمع آب سبب پوسیدگی ریشه ها و پژمردگی گل ها و برگ ها خواهد شد.
در صورت پرورش انبوه گل محمدی ، آبیاری قطره ای بسیار کمک کننده خواهد بود، چرا که هم آب کمتری را مصرف خواهد کرد و هم اینکه تمامی بونه ها را در یک زمان واحد می توان آب رسانی کرد.
روش های کشت گل محمدی
گل محمدی معمولا به دو روش بذر باشی و قلمه زنی کاشته می شود، روش بذر پاشی به دلیل دوره رشد طولانی و امکان رشد نکردن آنها توصیه نمی شود و بسیاری از باغداران و گلخانه داران از روش قلمه زنی برای کشت گل محمدی استفاده می کنند.
میزان برداشت گل محمدی در کشت گلخانه ای
یافته ها حاکی از آن است که در هر هکتار بین 5 الی 8 تن گل محمدی می توان برداشت کرد که به دما و رطوبت و مقدار آب مناسب ، دفع منظم آفات و علف های هرز و رعایت تراکم در کشت بستر بستگی دارد.
در حالت گلخانه ای با توجه به تحت کنترل قرار گرفتن تمامی شرایط و عدم وجود فصل سرما ، امکان برداشت تا 15 تن در هر هکتار نیز وجود دارد.
سخن آخر
در این نوشته در مورد پرورش گل محمدی در گلخانه مطالب مهمی ارائه شد، بنابراین اگر در محیط های جغرافیایی بسیار سرد و یا بسیار گرم قرار دارید، بهترین راه استفاده از گلخانه برای کشت گل محمدی است که در کنار آن می توانید سایر گیاهان دارویی و محصولات کشاورزی را نیز بکارید که در نوشته پرسود ترین محصولات گلخانه ای می توانید اطلاعات لازم را دریافت کنید.