آفات گلخانه گوجه فرنگی و نحوه دفع و مبارزه با آنها

مهمترین آفات و بیماری های گوجه فرنگی گلخانه ای

گوجه فرنگی یکی از رایج ترین سبزیجات و محصول گلخانه ای در سرتاسر دنیا می باشد. در بسیاری از مناطق با ایجاد شرایط مناسب گلخانه دارها در طول سال دو بار میتوانند گوجه فرنگی برداشت کنند. اما برای رسیدن به حداکثر بازدهی و تولید محصول بازار پسند باید محصول کاشت شده به دور از آفات و بیماری های گیاهی پرورش یابد.

در صنعت کشاورزی مبارزه با آفات و بیماری های گیاهی از جمله چالش های مهم این صنعت بوده، متأسفانه گوجه فرنگی نیز در صورت عدم مدیریت صحیح گلخانه و عدم رعایت اصول کشت و نگهداری دچار آفات و بیماری های مختلفی میشود.

آفات و بیماری علاوه بر اینکه بازدهی گلخانه را به شدت پایین می آورند باعث تولید محصول کم ارزش شده که بازار پسند نخواهد بود. به همین دلیل موضوع پیشگیری و دفع آفات در گلخانه یک امر بسیار مهم میباشد و لازم است که گلخانه دار در این زمینه اطلاعات کاملی داشته باشد.

برای رسیدن به بیشترین بازدهی تولید در گلخانه، علاوه بر خرید تجهیزات گلخانه ، استفاده از ارقام مناسب، مدیریت صحیح و پیشگیری از آفات نیز بسیار مهم است. در این مقاله از وبلاگ اندیشه سبز مهمترین آفات و بیماری های گلخانه گوجه فرنگی را شرح داده و راه های دفع و مبارزه با آنها را نیز بیان خواهیم کرد.

کرم میوه گوجه فرنگی

این آفت در مرحله لاروی باعث خسارت میشود چون کرم آن با خوردن برگ و میوه خود را تغذیه میکند. همچنین در مراحل ابتدایی رشد گیاه، این حشره به جوانه و گل گیاه حمله نموده و باعث میشود که میوه کمتری تولید شود.

برای پیشگیری و کنترل این آفت راهکارهایی همچون شخم عمیق، کاشت ارقام مقاوم و استفاده از تله فرمونی مناسب می باشند. همچنین با استفاده از حشره کش های بیولوژیک  BT یا زنبور براکون و یا حشره کش های شیمیایی مثل امامکتین، اوانت، لاروین میتوان این نوع آفت را در گلخانه گوجه فرنگی کنترل کرد.

مقاله نحوه کاشت گوجه فرنگی در گلخانه را مطالعه کنید.

کرم های مفتولی

این حشره در خاک گلخانه یافت میشود و معمولا به ریشه ها و حتی ساقه های گیاه حمله میکند. ظاهر این کرم ها استوانه ای شکل و به رنگ زرد می باشد. اگر خاک گلخانه به این آفت آلوده بوده و از مواد آلی و کودهای حیوانی به میزان زیادی در آن گلخانه استفاده شود، میزان خسارت گلخانه نیز شدیدتر خواهد شد. برای پیشگیری از این آفت ضدعفونی خاک قبل از کاشت گوجه فرنگی الزامی است. همچنین اگر به میران صحیح از کود حیوانی پوسیده هم استفاده شود میتوان خسارات حاصل از این حشره را تا حد زیادی کاهش داد.

مگس سفید گلخانه ای

این آفت نیز از جمله آفت های شایع در گلخانه ها به شمار می آید. این مگس با برگ گیاه و شیره آن خود را تغذیه میکند و باعث زرد شدن و پیچیدن برگ ها شده و در نتیجه میزان فتوسنتز گیاه را کاهش میدهد. علاوه بر گوجه فرنگی، مگس سفید از جمله آفت مهم گلخانه خیار، خربزه و طالبی هم میباشد.

برای پیشگری از این آفت در گلخانه گوجه فرنگی استفاده از توری های ضد حشره، از بین بردن علف های هرز و نصب کارت های زرد توصیه میشود. مگس سفید به حشره کش های ترکیبی مقاوم بوده برای همین برای از بین بردن آن صابون ها و شوینده های حشره کش و روغن ها به کار گرفته میشوند. همچنین با استفاده از لاروهای سبز و لاروهای کفشدوزک میتوان به روش بیولوژیکی با این آفت مبارزه کرد.

علت ترک های گوجه فرنگی چیست؟

ترک هایی که بر روی گوجه های رسیده ایجاد میشوند بیشتر به خاطر نوسانات زیاد دما و رطوبت می باشند. هوای داخل سالن باید توسط فن سیرکوله گلخانه در جریان باشد تا از ایجاد نوسانات دمایی جلوگیری شود. همچنین در مناطق سرد و یا روزهای سرد استفاده از هیتر گلخانه برای تنظیم دقیق دما در طول شب و روز الزامی است.

البته علاوه بر نوسانات دمایی، آبیاری مکرر یا بیش از حد در زمان خشکی خاک نیز باعث ترک خودن گوجه فرنگی میشود. نیتروژن زیاد و کمبود پتاسیم هم در ترک خودن میوه این گیاه تأثیر دارد.

علت زخم های زیپ مانند بر روی گوجه فرنگی چیست؟

زخم های زیپ مانند که بر روی پوسته گوجه فرنگی ایجاد میشوند میتوانند نوک تا انتهای میوه را درگیر کنند. علت ایجاد این لکه ها بر روی پوسته گوجه فرنگی بیشتر به خاطر عدم تبدیل کامل گل به میوه و چسبیدن بساک به میوه می باشد. برای پیشگیری از این عارضه باید ارقامی که نسبت به این عارضه مقاومت هستند، کشت شوند.

مینوز

مینوز یا بید گوجه فرنگی یکی دیگر از آفت های مهم بوده که خسارت زیادی به گلخانه دار وارد میکنند. از مشخصات حشره کامل میتوان به بال های قهوه ای و خال دار با شاخک های بلند اشاره کرد. لاروهای این آفت نیز سفید یا سبز مایل به قهوه ای می باشند. خسارت اصلی این آفت به گل، برگ، ساقه و میوه می باشد. بر روی برگ ها مینوز ایجاد شده و میوه دچار حالت لهیدگی میشود و شکل بازار پسند خود را از دست میدهد.

برای پیشگیری بید گوجه فرنگی استفاده از تله های زرد قبل از مرحله نشأ، شخم عمیق خاک، درزبندی گلخانه با تور، بررسی منظم گیاه جهت شناسایی، از بین بردن علف های هرز و گیاهان آلوده به آفت پیشنهاد میشود. همچنین با استفاده از زنبور تریکوگراما و یا حشره کش های مناسب از جمله اسپینوزارد یا استفاده از ایمیداکلوپراید در آبیاری (10 روز پس از کاشت) میتوان با این آفت گلخانه ای مبارزه کرد.

بیماری لکه موجی

در نتیجه این بیماری لکه های سیاه و آفتاب سوختگی بر روی برگ و میوه گوجه فرنگی ایجاد میشود که شبیه به سوختگی می باشند به همین دلیل به این بیماری سوختگی زودرس هم گفته میشود. عامل این بیماری، قارچی بوده که در دمای گرم و مرطوب فعالیت میکند. بوته های که بار میوه زیادی داشته دچار کمبود ازت هستند در برابر این بیماری بسیار آسیب پذیر می باشند. عامل قارچی این بیماری میتواند در خاک و همچنین بر روی بقایای گیاه و علف های هرز زنده بماند.

جهت پیشگیری از این بیماری گوجه فرنگی استفاده از بذر سالم و ضدعفونی شده، شخم عمیق، جمع آوری بقایای گیاه و علف های هرز، تناوب زراعی به مدت 2 سال با غلات و خودداری از آبیاری بیش از حد توصیه میشود. با توجه به اینکه عامل این بیماری در هوای مرطوب سریع رشد میکند، لازم است که جهت جلوگیری از افزایش بیش از حد رطوبت گلخانه از رطوبت ساز اتوماتیک و همچنین هواکش های مناسب استفاده شود. انواع هواکش مخصوص گلخانه را مشاهده کنید.

برای مبارزه با این بیماری نیز استفاده از سموم قارچ کش پیشنهاد میشود.

بیماری انتراکنوز یا لکه سیاه گوجه فرنگی

بیماری لکه سیاه بیشتر در مناطق مرطوب شایع می باشد. جلوگیری از افزایش بیش از حد رطوبت گلخانه نقش زیادی به کنترل این بیماری میکند. مقاله راه های کاهش رطوبت گلخانه را مطالعه کنید. این بیماری گونه ای از قارچ می باشد که در شرایط آب و هوای گرم و مرطوب فعالیت میکند.

بیماری لکه سیاه بر روی میوه رسیده بیشتر مشاهده میشود ولی میوه سبز و نارس را هم آلوده میکند. در نتیجه این بیماری حلقه ای سیاه به شکل فرورفتگی بر روی میوه دیده میشود. این لکه های سیاه باعث پوسیدگی میوه شده و باید میوه های آلوده از بین بروند. همچنین با استفاده از سموم قارچ کش  و سم پاشی منظم زمانیکه میوه یک چهارم اندازه واقعی خود است میتوان این بیماری را در گلخانه گوجه فرنگی از بین برد.

پوسیدگی گلگیاه گوجه فرنگی

علائم این عارضه به شکل لکه های سوخته بر روی گلگیاه میوه های رسیده (قسمت پایینی گوچه فرنگی) دیده میشود. این لکه ممکن است به سرعت رشد کند و حجم زیادی از میوه را از بین ببرد. در نتیجه این عارضه بافت میوه خشک، چروکیده و نرم میشود.

عامل ایجاد این پوسیدگی بیشتر به کمبود کلسیم ربط دارد. البته تغییرات رطوبت خاک نیز میتوانید این عارضه را در گلخانه گوجه فرنگی تشدید کند. یکی از عواملی که میتواند باعث این عراضه شود، مصرف بیش از حد کودهای ازته میشود. نوسانات دمایی زیاد بین روز و شب نیز بر میزان جذب کلسیم گیاه تأثیرگذار بوده و باعث بروز این پوسیدگی میشود.

برای پیشگیری از پوسیدگی گلگیاه گوجه فرنگی میتوان از مالچ یا خاکپوش استفاده کرد تا رطوبت خاک حفظ شود. همچنین استفاده از کود کلسیم دار در چند مرتبه برای رویش میوه گوجه فرنگی توصیه شده و در مصرف ازت نباید زیاده روی شود. استفاده از خاک زهکشی شده نیز به کاهش این عارضه در گلخانه گوجه فرنگی بسیار کمک میکند.

جمع بندی

در این مقاله برخی از مهمترین آفات و بیماری های گلخانه گوجه فرنگی را توضیح دادیم. کنترل دما و رطوبت در گلخانه نقش زیادی بر پیشگیری آفات و بیماری ها مخصوصا بیماری های قارچی دارد. چرا که میدانیم محیطهای مرطوب و گرم برای رشد قارچ ها بسیار مساعد هستند. بنابراین با کنترل صحیح دما، رطوبت و جریان هوای داخل گلخانه تا حدود زیادی میتوان از بیماری ها جلوگیری کرد. سایر اقدامات برای کنترل آفات در گلخانه ها شامل از بین بردن علف های هرز، رعایت بهداشت، استفاده از خاک ضدعفونی شده و همچنین رقم های مقاوم و با کیفیت و سم پاشی به موقع می باشد.