کشت هیدروپونیک گیاهان، که به آن آب کشت نیز می گویند، از روش های نسبتا جدید پرورش می باشد. در این روش ریشه های گیاه در خاک قرار نگرفته است و تمام مواد غذایی مورد نیاز را از آب دریافت می کند. این پست از وبلاگ اندیشه سبز به توضیح و معرفی انواع بستر مناسب برای کشت هیدروپونیک پرداخته است. با ما همراه باشید تا با بستر های قابل استفاده در این نوع کشت آبی آشنا شوید.
کشت هیدروپونیک چیست؟
کشت هیدروپونیک یا آب کشت، همان گونه که از نام آن پیدا است، از آب برای رشد و پرورش گیاهان در آن استفاده می گردد. در این شیوه، ریشه گیاه یا به صورت لخت در آب قرار گرفته است و یا اینکه در بستر های نرم و سبک پرورش داده می شود. در صورتی که ریشه در آب قرار گیرد اکسیژن کافی دریافت نکرده و گیاه از بین می رود.
از این رو در کشت هیدروپونیک، یا مقداری از ریشه در آب و مقداری دیگری از آن خارج از آب قرار گرفته است و یا اینکه، ریشه در بستری مخصوص رشد می کند. در ادامه با انواع بستر مناسب کشت هیدروپونیک و بهترین آن آشنا خواهید شد.
ویژگی های بستر مناسب برای کشت هیدروپونیک
پیش از معرفی انواع بستر کشت هیدروپونیک، نیاز است تا با ویژگی هایی که باید این بستر ها در بر داشته باشند آشنا شوید:
- این بستر ها باید فاقد هرگونه مواد معدنی یا غذایی برای گیاه باشند. بهتر است میزان مواد غذایی درون آن ها حدود صفر باشد.
- به هیچ عنوان نباید اسیدی یا شور باشند که سبب اختلال در رشد گیاه شوند.
- باید سبک بوده و زهکشی مناسبی داشته باشند.
- بستر مناسب برای کشت هیدروپونیک باید بتواند آب را در خود جذب کند تا رشد گیاه بهتر گردد.
- قبل از استفاده از این بستر ها، باید آن ها را ضد عفونی نموده تا فاقد قارچ، بیماری و … برای گیاه باشند.
- ضد عفونی نمودن بسترهای کشت سبب میشود تا هیچ چگونه علف هرزی در این نوع پرورش رشد نکند.
انواع بستر کشت هیدروپونیک
چه بستر هایی را می توان برای کشت و پرور محصولات کشاورزی به صورت آب کشت استفاده نمود؟ برای پاسخ به این سال، ادامه متن را مطالعه نمایید :
1- بستر پشم سنگ برای کشت هیدروپونیک
یکی از جدید ترین بستر های کشت هیدروپونیک، بستر پشم سنگ می باشد. این بستر از ذوب کردن سنگ های معدنی و رشته رشته کردن آن ها بدست می آید. قیمت این نوع بستر نسبتا ارزان بوده و گزینه ای مناسب برای جذب آب و مواد غذایی برای ریشه گیاه می باشد.
از مزایای این بستر می توان به عدم نفوذ پذیری نور خورشید در آن و نداشتن مواد مضر و سموم اشاره کرد. پیش از استفاده از پشم سنگ، آن را درون ظرف مخصوص نشا قالب گیری نموده و دانه و بذر را در میان آن می گذارند.
2- بستر کوکوپیت
یکی از رایج ترین بستر های کشت هیدروپونیک، بستر کوکوپیت می باشد. این بستر که از فراوری پوست نارگیل تولید می شود، قادر است چندین برابر وزن خود، آب جذب نماید.
بستر کوکوپیت به صورت قالب های خشک و فشرده فروخته می شود. سپس کشاورز با ریختن آب بر روی این بستر آن را برای کشت آماده می سازد. بستر کوکوپیت هیدروپونیک، کاملا ضدعفونی شده و عاری از قارچ می باشد. این بستر نیز به راحتی میتواند آب و مواد غذایی مورد نیاز ریشه را در خود جذب نموده و از طرفی در اکسیژن رسانی ریشه گیاهان نیز اختلالی وارد نسازد.
3- بستر پرلیت
پرلیت نوعی پوکه معدنی از انفعالات آتشفشانی است که در اندازه های مختلف وجود دارد. این سنگ بسیار سبک بوده و بستری مناسب برای کشت هیدروپونیک می باشد.
سنگ پرلیت آب را از خود عبور داده اما به دلیل متخلخل بودن سطح آن، مقداری آب و مواد غذایی در این حفره ها باقی میماند که برای تغذیه ریشه مفید است. هر چه اندازه این سنگ کوچک تر باشد، برای کشت هیدروپونیک مناسب تر بوده و آب بیشتری در خود نگه میدارد.
جالب است بدانید که معمولا برای کشت هیدروپونیک از مخلوط پرلیت و کوکوپیت استفاده می گردد.
4- بستر ورمیکولیت
ورمیکولیت نیز همانند پرلیت از خرد شدن و پودر شدن سنگ های معدنی به وجود می آید. این بستر به دلیل سنگین تر بودن از پرلیت و همچنین جذب آب کمتر، رواج چندانی در کشت هیدروپونیک ندارد. سطح این خرده سنگ ها صاف بوده و آب زیادی جذب نمی کنند از این رو بستر خوبی برای کشت هیدروپونیک به حساب نمی آیند.
5- بستر کشت تراشه چوب یا خاک اره درشت
بستری دیگری که برای کشت هیدروپونیک استفاده میگردد، بستر پوست درختان و تراشه های چوب می باشد. برخی از درختان دارای پوسته ای چوب پنبه ای می باشند که با خرد کردن و له کردن این پوسته ها، بستری شبیه به کوکوپیت حاصل می شود. البته از چوب برخی از درختان که برای کشت سمی محسوب می شوند نباید در این زمینه استفاده نمود.
به دلیل دسترسی کمتر به این نوع بستر و شباهتش به کوکوپیت، معمولا گلخانه داران به جای تراشه درختان از همان کوکوپیت استفاده می نمایند.
6- ماسه بادی
گزینه بعدی ماسه بادی می باشد که برخلاف قیمت کم، به دلیل سنگینی و تهویه کم ریشه در آن، چندان مورد پسند واقع نمی شود. همچنین ماسه های بادی و ساحل دارای باکتری، قارچ و شوری زیادی می باشد و باید قبل از استفاده در کشت هیدروپونیک کاملا این موارد رفع گردد. بر خلاف قیمت کم این بستر، هزینه ضدعفونی نمودن آن بالا می باشد.
7- هیدروژل و سوپر جاذب ها
هیدروژل ها یا سوپر جاذب ها در شیوه پرورش آب کشت، مورد استفاده قرار میگیرند. این مواد ژلاتینی با جذب آب، چندین برابر وزن و حجم گرفته و مواد مورد نیاز ریشه را فراهم می سازند. ریشه درون هیدروژل ها میان موادی ژله ای قرار گرفته و رطوبت آن کاملا حفظ می گردد. طبیعی است که استفاده از اینگونه بستر ها، هزینه های بالاتری از سایر نمونه ها در بر خواهد داشت.
8- بستر لیکا برای کشت هیدروپونیک
لیکا یکی دیگر از بستر های رایج استفاده شده در کشت هیدروپونیک می باشد. این بستر زهکشی بسیار مناسبی داشته و آب درون حفره های آن باقی می ماند. به این طریق، هم مواد مغذی به ریشه گیاه رسیده و هم اکسیژن رسانی به درستی صورت می پذیرد. جالب است بدانید که لیکا به راحتی با آب جوش ضدعفونی شده و برای مصارف بعدی نیز آماده می گردد.
بهترین بستر برای کشت هیدروپونیک کدام است؟
شما میتوانید برای کشت هیدروپونیک از تمام بستر های نامبرده شده استفاده نمایید. اما در ایران بیشترین بستری که برای کشت هیدروپونیک استفاده می شود، کوکوپیت، پرلیت و لیکا می باشند. بستر های دیگر به دلیل قیمت بالا و معایبی که دارند، کمتر مورد توجه قرار گرفته اند.
سخن آخر
در این متن از کارخانه اندیشه سبز با انواع بستر های مناسب برای کشت گلخانه ای هیدروپونیک آشنا شدید. این کشت به جای خاک در آب انجام شده و به جهت رشد بهتر از بستر هایی مانند پرلیت، کوکوپیت، ماسه بادی، لیکا، هیدروژل، تراشه چوب، ورمیکولیت و … استفاده می گردد.
عرض سلام و خسته نباشید و تشکر بابت مطالب خوبتون �خواستم خواهش کنم اگر دوره‌ای برای آموزش کشت هیدروپونیک دارید لطفاً اعلام بفرمایید ممنون از زحمات شما
سلام
زنده باشید.
نه متاسفانه دوره آموزشی نداریم.
ولی این پایین یه لینک دیگه میزارم که مربوط میشن به کشت هیدروپونیک پیشنهاد میکنم مطالعه کنید.
گرم کردن گلخانه هیدروپونیک